مالیات ارزش افزوده چیست ؟ تکمیل شده برای ۱۴۰۲
-
سرپرست تولید محتوا:
علی طالب زاده
- ۱۷ تیر, ۱۴۰۲
- ۱۸ نظر
در این مقاله با هدف افزایش آگاهی مالی و مالیاتی شما ، با تکیه بر مفاد قوانین ارزش افزوده ایران (قانون موقت و دائمی) و به شکلی جامع و البته به دور از اصطلاحات و مفاهیم پیچیده‌ی موجود در حرفه مالی و حسابداری، به تشریح، آموزش، مقایسه، نقد و بررسی جنبه‌ها، نحوه اجرا و تکالیف مؤدیان قانون مالیات ارزش افزوده پرداخته‌ایم. مطالعه این مقاله، برای تمام کسانی که به‌نوعی مشغول فعالیت در محیط اقتصادی و کسب و کارهای ایرانی هستند، بسیار مفید است. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم، اگر به‌عنوان مدیر شرکت، صاحب حرفه و مشاغل، کارآفرین، حسابدار، حسابرس، ممیز مالیاتی، فعال کسب و کار، تحلیل‌گر اقتصادی و یا دانشجو، مشغول فعالیت و یا تحقیق در این عرصه هستید، حتماً این مقاله را بخوانید.
مالیات ارزش افزوده و فراگیری گسترده آن
وقتی در مورد مالیات بر ارزش افزوده صحبت میشود، 
ناخودآگاه ذهنمان به سمت برچسب قیمت کالاهای متنوع و اساسی موجود در سوپرمارکت‌ها و سایر مغازه‌های خرده‌فروشی و همچنین فاکتورهای رستوران‌ها و فست‌فودها می‌رود. در واقع، مالیات ارزش افزوده، شناخته‌شده‌ترین و نام‌آشناترین نوع مالیات در میان آحاد جامعه است چراکه پرداخت‌کننده‌ی اصلی آن، مصرف‌کنندگان نهایی هستند و به همین دلیل، ماهیتاً با زندگی روزمره‌ی همه اشخاص حقیقی جامعه در ارتباط است. شایان ذکر است که هر شخصی که به عرضه کالا یا ارائه خدمات اشتغال دارد، حتماً باید محصولات عرضه شده‌ی خود را از حیث مشمولیت یا معافیت ارزش افزوده مورد بررسی قرار دهد، چراکه تمام کسانی که در فرآیند تأمین تا مصرف محصولات و خدمات مختلف دخیل هستند، هرکدام به‌نوعی با مالیات ارزش افزوده و مسائل مرتبط بر آن، مواجه خواهند بود.
مالیات بر ارزش افزوده، در دسته‌بندی مالیات‌های غیرمستقیم قرار می‌گیرد و برخلاف مالیات‌های مستقیم، تقریباً هیچ اطلاعاتی از پرداخت‌کننده نهاییِ آن، در سوابق و بانک اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی وجود ندارد. این مالیات به‌عنوان مالیات بر مصرف هم تلقی میشود و در واقع، مهم‌ترین مالیاتی است که از منبع مصرفِ مؤدیان مالیاتی، مطالبه و اخذ میشود. ناگفته نماند که قانون مالیات ارزش افزوده، قانونی نوظهور در ایران است و عملاً تجربه‌ی اجرایی بسیار کمتری نسبت به انواع مالیات‌های دیگر (مانند مالیات عملکرد) در کشور دارد.
وقتی در مورد مالیات بر ارزش افزوده صحبت میشود، ناخودآگاه ذهنمان به سمت برچسب قیمت کالاهای متنوع و اساسی موجود در سوپرمارکت‌ها و سایر مغازه‌های خرده‌فروشی و همچنین فاکتورهای رستوران‌ها و فست‌فودها می‌رود. در واقع، مالیات ارزش افزوده، شناخته‌شده‌ترین و نام‌آشناترین نوع مالیات در میان آحاد جامعه است چراکه پرداخت‌کننده‌ی اصلی آن، مصرف‌کنندگان نهایی هستند و به همین دلیل، ماهیتاً با زندگی روزمره‌ی همه اشخاص حقیقی جامعه در ارتباط است. شایان ذکر است که هر شخصی که به عرضه کالا یا ارائه خدمات اشتغال دارد، حتماً باید محصولات عرضه شده‌ی خود را از حیث مشمولیت یا معافیت ارزش افزوده مورد بررسی قرار دهد، چراکه تمام کسانی که در فرآیند تأمین تا مصرف محصولات و خدمات مختلف دخیل هستند، هرکدام به‌نوعی با مالیات ارزش افزوده و مسائل مرتبط بر آن، مواجه خواهند بود.
مالیات بر ارزش افزوده، در دسته‌بندی مالیات‌های غیرمستقیم قرار می‌گیرد و برخلاف مالیات‌های مستقیم، تقریباً هیچ اطلاعاتی از پرداخت‌کننده نهایی آن، در سوابق و بانک اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی وجود ندارد. این مالیات به‌عنوان مالیات بر مصرف هم تلقی میشود و در واقع، مهم‌ترین مالیاتی است که از منبع مصرفِ مؤدیان مالیاتی، مطالبه و اخذ میشود. ناگفته نماند که قانون مالیات ارزش افزوده، قانونی نوظهور در ایران است و عملاً تجربه‌ی اجرایی بسیار کمتری نسبت به انواع مالیات‌های دیگر (مانند مالیات عملکرد) در کشور دارد.
ارتباط انکارناپذیر ارزش افزوده با قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان
شکی نیست که با اجرایی شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان از ابتدای آبان ماه سال ۱۴۰۱ و متعاقباً پیوستن مرحله به مرحله‌ی همه اشخاص حقوقی و حقیقی (صاحبان مشاغل و کسب و کار) به این سامانه، دایره مؤدیان و فراگیری مالیات ارزش افزوده، به مراتب گسترش خواهد یافت.
علت این موضوع، وابستگی انکارناپذیر قانون دائمی ارزش افزوده (مصوب سال ۱۴۰۰) به اجرای موفقیت‌آمیز قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان است. لازم به توضیح است که سامانه مؤدیان، ابزار جدید و قدرتمندی است که در اختیار دستگاه مالیات‌ستانی قرار گرفته و فرآیند رصد، شناسایی، رسیدگی، محاسبه، مطالبه و اخذ مالیات بر ارزش افزوده را برای سازمان امور مالیاتی تا حد زیادی تسهیل می‌کند.
اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، متأثران اصلی و جدید مالیات ارزش افزوده
شکی نیست که سنگینی تکالیف جدید مرتبط با مالیات ارزش افزوده، بیشتر متوجه مودیان حقیقی باشد، چراکه تا پیش از این، عملاً اشخاص حقوقی جامعه، عهده‌دار عمده‌ی وظایف قانونی و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بودند. علت این موضوع، تغییری است که در نحوه صدور و وصول صورتحساب‌های فروش رخ داده است. تغییری که در نتیجه‌ی استقرار سامانه مؤدیان مالیاتی و همچنین اتصال و رصد تراکنش‌های بانکیِ اشخاص حقوقی و حقیقی جامعه ایجاد شده است. در واقع، اطلاعات و گردش بانکی مرتبط با پایانه‌های فروشگاهی (دستگاه‌های کارتخوان (پوز) یا درگاه‌های پرداخت اینترنتی که به‌عنوان ابزار وصولِ مبالغِ فروش توسط صاحبان مشاغل و اشخاصی که با مصرف‌کننده نهایی در ارتباط هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند)، از جانب بانک مرکزی برای سازمان امور مالیاتی ارسال می‌گردد و بدین‌وسیله، مهم‌ترین گلوگاه بررسی و رسیدگی به درآمدهای فروش اشخاص، یعنی گردش نقدی فعالیت‌های اقتصادی، در اختیار اداره مالیات قرار می‌گیرد. علاوه بر این، عملاً امکان و فرصت پنهان ماندنِ جریانات نقدی که از طریق سایر روش‌ها، نظیر کارت به کارت و … انجام گرفته است، با تدابیر جدید بانک مرکزی (نظیر شناسایی تراکنش‌ها و حساب‌های بانکی تجاری)، به‌شدت محدود شده است. بنابراین با اثبات و افزایش شفافیت درآمدهای واقعی اشخاص جامعه، امکان مطالبه و وصول مالیات عملکرد و مهم‌تر از آن، مالیات بر ارزش افزوده، فراهم میشود. چراکه گردش بانکی اشخاص، همان حلقه مفقوده‌ا‌ی است که سال‌هاست سازمان امور مالیاتی به‌دنبال کشف آن برای استخراج و شناسایی درآمدهای واقعی اشخاص حقیقی بوده است.
تغییرات جدید قانون ارزش افزوده
پس از اجرای آزمایشی و البته پرچالش قانون موقت ارزش افزوده، نهایتاً در دی‌ماه سال ۱۴۰۰، قانون دائمی ارزش افزوده تصویب گردید. قانون جدید با تغییرات و تحولات جدیدی همراه است که هم در بُعد مبانی قانونی و هم در بُعد اجرا، تفاوت‌های در خور توجهی با قانون موقت دارد. ناگفته نماند که قانونگذار، تلاش قابل تحسینی در جهت رفع بسیاری از مشکلات، چالش‌ها و ابهامات قانون پیشین داشته، اما همچنان قانون دائمی، دربرگیرنده‌ی موضوعات زیادی است که نیازمند تفسیر عملیاتی و رفع ابهام هستند.
بنابراین یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایلی که ضرورتِ اختصاصِ توجه ویژه به مقررات ارزش افزوده را برجسته‌تر می‌کند، همین نوظهور بودنِ بسیاری از مقررات و تغییرات جدیدی است که در قوانین مرتبط با مالیات بر ارزش افزوده، ایجاد شدهاند.
ضرورت آگاهی از مفاهیم و نکات مالیات ارزش افزوده
اولین و مهم‌ترین گام برای کاهش ریسک‌های مرتبط با هر یک از انواع مالیات‌ها، افزایش دانش و آگاهی از قوانین، مقررات و نکات آن مالیات است. تجربه ثابت کرده که ریشه‌ی بسیاری از چالش‌های مالیاتی که کسب و کارها با آنها مواجه می‌شوند، ناآگاهی یا غفلت از بند یا تکالیف قانونی خاص و حتی پیش‌پاافتاده‌ای بوده که مورد غفلت مدیران یا صاحبان آن کسب و کار قرار گرفتهاند. ضمن اینکه صدور بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های متعدد، گیج‌کننده و گاهاً پیچیده‌ی مالیاتی، ضرورت افزایش این آگاهی و بهره‌مندی از خدمات اجرایی یا مشاوره‌ای حسابداران و متخصصان مالی و مالیاتی را بیش از پیش، هویدا نموده است. این مسأله به مراتب، در رابطه با مقررات و مباحث مرتبط با مالیات ارزش افزوده، جدی‌تر است. در واقع، با اینکه مالیات بر ارزش افزوده، از سابقه اجرایی کمتری نسبت به سایر انواع مالیات‌ها (مانند عملکرد)، برخوردار است، اما اهمیت و حساسیتش، کمتر از مالیات‌های دیگر نیست. به همین دلیل فراموش نکنید که آگاهی از نکات و تکالیف مهم مالیاتی ایران ، به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای تمامی اشخاص جامعه، اعم از مدیران، صاحبان کسب و کار، کارآفرینان، کارمندان و همه کسانی که به‌نوعی، در حال فعالیت اقتصادی و کسب درآمد هستند، تبدیل شده است. ضمن اینکه در جدول زیر عناوین مختلفی که در این مقاله و در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده بیان شده، ارائه گردیده است و با کلیک بر روی هر کدام از آنها، می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن، از محتوای مربوطه بهره‌مند شوید.
دسترسی سریع به عناوین مقاله - "مالیات ارزش افزوده چیست؟"
بخش اول :
آشنایی کلی با مالیات ارزش افزوده
بخش اول :
آشنایی کلی با مالیات ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
قبل از هر چیز باید مالیات بر ارزش افزوده را بشناسیم. اولین گام برای شناخت هر نوع مالیات، تعیین مأخذ و نرخ آن است. منظور از مأخذ، مبلغی است که مشمول پرداخت مالیات شده و نرخ مالیات، درصدی است که به‌صورت قانونی (ثابت یا متغیر) در متن قانون درج و تصویب شده است. مأخذ مالیات ارزش افزوده، قیمت کالاها و خدمات مشمول این نوع مالیات است و نرخ مالیات ارزش افزوده برای اکثر کالاها و خدمات، به شکل ثابت و معادل ۹ درصد تعیین شده است. ناگفته نماند که آگاهی از نرخ‌ها، مبالغ، مهلت‌ها و ارقام مالی، مالیاتی و قانونی ، پیش‌نیاز اصلی شروع و ادامه فعالیت‌های اقتصادی است. بعد از شناخت مأخذ و نرخ مالیات ارزش افزوده، باید مشمولین قانون ارزش افزوده را شناسایی کنیم.
بر طبق قانون ارزش افزوده، کلیه اشخاصی که به عرضه کالا، ارائه خدمت، واردات یا صادرات مبادرت می‌نمایند به عنوان مشمولین قانون ارزش افزوده یا در اصطلاح، مؤدیان مالیاتی، محسوب می‌شوند.
چه کسانی مشمول قانون ارزش افزوده هستند ؟
حتماً این جمله را شنیده‌اید که «پرداخت مالیات ارزش افزوده بر عهده مصرف‌کننده نهایی است.»
حالا سوال اینجاست که اگر مصرف‌کنندگان نهایی، به‌عنوان پرداخت‌کننده مالیات ارزش افزوده محسوب می‌شوند، پس چرا مشمولین قانون ارزش افزوده، عرضه‌کنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمت هستند؟ برای یافتنِ پاسخ این سوال، ابتدا باید با مصرف‌کننده نهایی، زنجیره ارزش و نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده آشنا شوید.
مالیات ارزش افزوده و خریدار نهایی
قوانین و مقررات مالیاتی، مصرف کننده نهایی را شخص حقیقی می‌داند که کالاها و خدمات را متناسب با نیاز خود و برای مصارف شخصی خریداری کرده و از آنها برای عرضه کالاها و خدمات به دیگران استفاده نمی‌کند. به عبارت بهتر، قانون همه اشخاصی را که صاحب کسب و کار اقتصادی هستند و برای کسب و کارشان، کالا یا خدماتی را خریداری می‌کنند، از دایره مصرف‌کنندگان نهایی خارج می‌کند. به همین دلیل است که هیچ شخص حقوقی یا شرکتی نمی‌تواند مصرف‌کننده نهایی باشد، چون شرکت‌ها ماهیتاً برای فعالیت‌های اقتصادی تأسیس می‌شوند و ذاتاً نمی‌توانند مصرف‌کننده نهایی باشند. بدین ترتیب، اشخاص حقیقی و صاحبان اصناف و مشاغلی هم که برای کسب و کار شخصی یا مشارکتی خود، اقدام به خرید کالا و خدمت می‌کنند، مصرف‌کننده نهایی نیستند.
زنجیره ارزش در مالیات ارزش افزوده چیست؟
عرضه و ارائه همه کالاها و خدمات، به‌وسیله یک زنجیره انجام میشود. زنجیره‌ای که نخستین نقطه، یعنی تأمین‌کننده اولیه را به آخرین نقطه، یعنی مصرف‌کننده نهایی متصل می‌کند. به عبارت بهتر، تمام اشخاصی (حقوقی و حقیقی) که به‌عنوان واسط در زنجیره ارزش حضور دارند، مرحله به مرحله، ارزش محصول را افزایش می‌دهند و در واقع، کالا یا خدمت دریافتی از نفر قبلی را، برای ایجاد ارزش در کالا یا خدمت ارائه شده به نفر بعدی خود، مورد استفاده قرار می‌دهند. اکنون که با مفاهیم مصرف‌کننده نهایی و زنجیره ارزش آشنا شدید، وقت آن است که از چگونگی محاسبه‌ی مالیات ارزش افزوده آگاه شوید.
مالیات ارزش افزوده چگونه محاسبه میشود؟
همانطور که گفته شد، مأخذ محاسبه مالیات ارزش افزوده، قیمت کالاها و خدمات است. پس کلیه اشخاصی که در زنجیره ارزش حضور دارند، مالیات ارزش افزودهی قیمت تأمین و خرید خود را محاسبه و به شخص قبلی (تأمین‌کننده)، پرداخت می‌کنند و بر همین اساس، مالیات بر ارزش افزوده قیمت فروش خود را هم، از شخص بعدی (مشتری) دریافت می‌نمایند. اصطلاحاً به ارزش افزوده‌ای که هر شخص، به تأمین‌کننده خود پرداخت می‌کند، اعتبار ارزش افزوده و به ارزش افزوده‌ای که هر شخص از مشتری خود دریافت می‌کند، بدهی ارزش افزوده می‌گویند. این روال، تا آخرین شخص واسط که با مصرف‌کننده نهایی ارتباط دارد، ادامه پیدا می‌کند و در پایان زنجیره، مصرف‌کننده نهایی، مالیات بر ارزش افزودهی محاسبه شده براساس قیمت نهایی کالا یا خدمت را به فروشنده پرداخت می‌کند. پس با این حساب، می‌توان نتیجه گرفت که در نهایت، این مصرف‌کننده نهایی است که مجموع مالیات ارزش افزودهی تعلق گرفته به قیمت نهاییِ کالا یا خدمت را از جیب خود پرداخت می‌کند. حالا سوال اینجاست که سازمان امور مالیاتی، چگونه مبالغ مالیات ارزش افزوده دریافت و پرداخت شده در زنجیره ارزش را وصول می‌کند؟
مالیات ارزش افزوده و خریدار نهایی
قوانین و مقررات مالیاتی، مصرف کننده نهایی را شخص حقیقی می‌داند که کالاها و خدمات را متناسب با نیاز خود و برای مصارف شخصی خریداری کرده و از آنها برای عرضه کالاها و خدمات به دیگران استفاده نمی‌کند. به عبارت بهتر، قانون همه اشخاصی را که صاحب کسب و کار اقتصادی هستند و برای کسب و کارشان، کالا یا خدماتی را خریداری می‌کنند، از دایره مصرف‌کنندگان نهایی خارج می‌کند. به همین دلیل است که هیچ شخص حقوقی یا شرکتی نمی‌تواند مصرف‌کننده نهایی باشد، چون شرکت‌ها ماهیتاً برای فعالیت‌های اقتصادی تأسیس می‌شوند و ذاتاً نمی‌توانند مصرف‌کننده نهایی باشند. بدین‌ترتیب، اشخاص حقیقی و صاحبان اصناف و مشاغلی هم که برای کسب و کار شخصی یا مشارکتی خود، اقدام به خرید کالا و خدمت می‌کنند، مصرف‌کننده نهایی نیستند.
زنجیره ارزش در مالیات ارزش افزوده چیست؟
عرضه و ارائه همه کالاها و خدمات، به‌وسیله یک زنجیره انجام میشود. زنجیره‌ای که نخستین نقطه، یعنی تأمین‌کننده اولیه را به آخرین نقطه، یعنی مصرف‌کننده نهایی متصل می‌کند. به عبارت بهتر، تمام اشخاصی (حقوقی و حقیقی) که به‌عنوان واسط در زنجیره ارزش حضور دارند، مرحله به مرحله، ارزش محصول را افزایش می‌دهند و در واقع، کالا یا خدمت دریافتی از نفر قبلی را، برای ایجاد ارزش در کالا یا خدمت ارائه شده به نفر بعدی خود، مورد استفاده قرار می‌دهند. اکنون که با مفاهیم مصرف‌کننده نهایی و زنجیره ارزش آشنا شدید، وقتِ آن است که از چگونگی محاسبه‌ی مالیات ارزش افزوده آگاه شوید.
مالیات ارزش افزوده چگونه محاسبه میشود؟
همانطور که گفته شد، مأخذ محاسبه مالیات ارزش افزوده، قیمت کالاها و خدمات است. پس کلیه اشخاصی که در زنجیره ارزش حضور دارند، مالیات ارزش افزودهی قیمت تأمین و خرید خود را محاسبه و به شخص قبلی (تأمین‌کننده)، پرداخت می‌کنند و بر همین اساس، مالیات ارزش افزوده قیمت فروش خود را هم، از شخص بعدی (مشتری) دریافت می‌نمایند. اصطلاحاً به ارزش افزوده‌ای که هر شخص، به تأمین‌کننده خود پرداخت می‌کند، اعتبار ارزش افزوده و به ارزش افزوده‌ای که هر شخص از مشتری خود دریافت می‌کند، بدهی ارزش افزوده می‌گویند. این روال، تا آخرین شخص واسط که با مصرف‌کننده نهایی ارتباط دارد، ادامه پیدا می‌کند و در پایان زنجیره، مصرف‌کننده نهایی، مالیات بر ارزش افزودهی محاسبه شده براساس قیمت نهایی کالا یا خدمت را به فروشنده پرداخت می‌کند. پس با این حساب، می‌توان نتیجه گرفت که در نهایت، این مصرف‌کننده نهایی است که مجموع مالیات ارزش افزودهی تعلق گرفته به قیمت نهایی کالا یا خدمت را از جیب خود پرداخت می‌کند. حالا سوال اینجاست که سازمان امور مالیاتی، چگونه مبالغ مالیات ارزش افزوده دریافت و پرداخت شده در زنجیره ارزش را وصول می‌کند؟
سازمان امور مالیاتی چگونه مالیات ارزش افزوده را اخذ می‌کند؟
همانطور که گفته شد، در زنحیره ارزش، مصرف‌کننده نهایی، تنها کسی‌ست که صرفاً پرداخت‌کننده مالیات ارزش افزوده است، چراکه بعد از وی، شخصی وجود ندارد. اما نکته جالب توجه اینجاست که مصرف‌کننده نهایی تنها کسی‌ست که سازمان امور مالیاتی برای اخذ ارزش افزوده، به وی مراجعه نمی‌کند. در واقع، تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان، فروشندگان و در یک کلام، شرکت‌ها و صاحبان کسب و کاری که در زنجیره ارزش حضور دارند، هر یک به نسبت سهم خود، مسئول پرداخت بخشی از ارزش افزوده دریافت شده از مصرف‌کننده نهایی، به سازمان امور مالیاتی هستند. به عبارت بهتر، برای محاسبه مالیات ارزش افزوده‌ای که باید به اداره مالیات پرداخت شود، کافی است اعتبار یا مبلغ پرداختی ارزش افزودهی هر شخص را از بدهی یا مبلغ دریافتی ارزش افزودهی وی کسر کنیم. بنابراین مؤدیانِ مشمول قانون ارزش افزوده، همان عرضه‌کنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمات هستند که هر کدام از آنها، به اندازه سهمی که در ارزش نهایی محصول ایجاد کرده‌اند، مالیات بر ارزش افزوده دریافت شده از جیبِ مصرف‌کننده نهایی را به اداره مالیات پرداخت می‌کنند. اینجاست که اهمیتِ افزایش دانش و آگاهی مالی و مالیاتی مدیران شرکت‌ها و صاحبان کسب و کار دوچندان میشود.
اکنون که با مفهوم، نحوه محاسبه و پرداخت مالیات ارزش افزوده آشنا شدید، در ادامه، شروع و روند اجرایی قانون ارزش افزوده در ایران را بررسی می‌کنیم.
سازمان امور مالیاتی چگونه مالیات ارزش افزوده را اخذ می‌کند؟
همانطور که گفته شد، در زنحیره ارزش، مصرف‌کننده نهایی، تنها کسی‌ست که صرفاً پرداخت‌کننده مالیات ارزش افزوده است، چراکه بعد از وی، شخصی وجود ندارد. اما نکته جالب توجه اینجاست که مصرف‌کننده نهایی تنها کسی است که سازمان امور مالیاتی برای اخذ ارزش افزوده، به وی مراجعه نمی‌کند.
در واقع، تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان، فروشندگان و در یک کلام، شرکت‌ها و صاحبان کسب و کاری که در زنجیره ارزش حضور دارند، هر یک به نسبت سهم خود، مسئول پرداخت بخشی از ارزش افزوده دریافت شده از مصرف‌کننده نهایی، به سازمان امور مالیاتی هستند. به عبارت بهتر، برای محاسبه مالیات ارزش افزوده‌ای که باید به اداره مالیات پرداخت شود، کافی است اعتبار یا مبلغ پرداختی ارزش افزودهی هر شخص را از بدهی یا مبلغ دریافتی ارزش افزودهی وی کسر کنیم. بنابراین مؤدیانِ مشمول قانون ارزش افزوده، همان عرضه‌کنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمات هستند که هر کدام از آنها، به اندازه سهمی که در ارزش نهایی محصول ایجاد کرده‌اند، مالیات بر ارزش افزوده دریافت شده از جیب مصرف‌کننده نهایی را به اداره مالیات پرداخت می‌کنند. اینجاست که اهمیت افزایش دانش و آگاهی مالی و مالیاتی مدیران شرکت‌ها و صاحبان کسب و کار دوچندان میشود.
اکنون که با مفهوم، نحوه محاسبه و پرداخت مالیات ارزش افزوده آشنا شدید، در ادامه، شروع و روند اجرایی قانون ارزش افزوده در ایران را بررسی می‌کنیم.
بخش دوم :
قوانین مالیات بر ارزش افزوده در ایران
بخش دوم :
قوانین مالیات بر ارزش افزوده در ایران
قانون مالیات ارزش افزودهی ایران، از چه زمانی تصویب و اجرا شد؟
تاریخچه اجرای قانون مالیات ارزش افزوده در ایران به دو بازه زمانی تقسیم میشود. بازه اول، در سال ۱۳۸۷ و پس از تصویب قانون موقت ارزش افزوده آغاز شد که تا دی‌ماه سال ۱۴۰۰ هم ادامه پیدا کرد. بازه دوم، با تصویب قانون دائمی ارزش افزوده در دی‌ماه سال ۱۴۰۰ شروع گردیده است. در ادامه، به تشریح نحوه اجرا و جنبه‌های اصلی و بااهمیت تکالیف مؤدیان مالیاتی در هر دو قانون خواهیم پرداخت.
اجرای قانون موقت ارزش افزوده، چگونه شروع شد؟
مطابق عُرف و روال رایجی که برای اجرای هر قانون جدیدی وجود دارد، قانون موقت ارزش افزوده نیز به صورت تدریجی و با انجام فراخوان‌های مرحله‌ای اجرا گردید. فراخوان‌هایی که در هر کدام از آنها، گروهی از اشخاص حقیقی و حقوقی، مکلف به اجرای تکالیف این قانون می‌شدند. در نخستین گام، اشخاص مخاطب در هر فراخوان، باید در سازمان مالیات بر ارزش افزوده (که در ابتدا دارای ساختار اداری، اجرایی و رسیدگی جداگانه از سایر حوزه‌های مالیاتی مانند عملکرد بود) ثبت‌نام و سپس ارزش افزوده متعلق به کالاها و خدمات غیرمعاف خود را از مشتریانشان اخذ می‌کردند. در ادامه به تشریح مهم‌ترین تکالیف، ملاحظات و اصطلاحات اجرایی موجود در این قانون، که هر مؤدی پس از ثبت‌نام، ملزم به انجام و آگاهی از آنها بود، خواهیم پرداخت. لازم به توضیح است که نرخ مالیات ارزش افزوده نیز در طی مدت اجرای قانون موقت، به تدریج افزایش یافت و از ۳ درصد در سال ۱۳۸۷ به ۹ درصد در سال ۱۳۹۴ رسید.
منظور از دوره مالیاتی ارزش افزوده چیست؟
در حرفه حسابداری، فرضی وجود دارد که طبق آن، طول عمر هر شرکت، کسب و کار و یا فعالیت اقتصادی، به بازه‌های زمانی فرضی و استاندارد تقسیم می‌گردد و صورت‌های مالی و سایر گزارشات حسابداریِ آن مجموعه، برای هر یک از این دوره‌ها، تهیه و افشا می‌شوند. از آنجاییکه حسابداری تنها زبان مورد قبول ارائه‌ی اطلاعات مالی در قوانین مالیاتی نیز هست، این فرض در مورد تمامی مالیات‌ها نیز به کار برده میشود. به عبارت بهتر، هر یک از انواع مالیات‌ها، در یک دوره زمانی خاص و مشخص، که اصطلاحاً به آن دوره مالیاتی می‌گویند، محاسبه و مطالبه می‌شوند. مثلاً دوره مالیاتی محاسبه مالیات عملکرد یک‌سال است، یعنی مالیات عملکردِ هر شخص، براساس میزان سود حاصل از فعالیت اقتصادی وی، در یک دوره زمانی یک‌ساله محاسبه و مطالبه میشود. مالیات ارزش افزوده نیز، از این قاعده مستثنی نیست
دوره مالیاتی ارزش افزوده ، در هر دو قانون موقت و دائمی، یک فصل سال شمسی تعیین شده است.
در واقع هر یک از مؤدیان، موظف به محاسبه و پرداخت بدهی مالیات ارزش افزودهی جمع فروش‌هایشان، پس از کسر مالیات ارزش افزوده مربوط به مجموع خریدهایشان، در هر فصل سال شمسی هستند.
منظور از اظهارنامه مالیات ارزش افزوده چیست؟
اظهارنامه مالیاتی، همان‌گونه که از عنوانش هم پیداست، به منزله اظهار و ابراز هر شخص در مورد اطلاعاتی است که سازمان امور مالیاتی، ارائه آنها را از وی خواسته است. معمولاً اظهارنامه‌های مربوط به هر نوع مالیات، باید در پایان دوره مالیاتی آن و طی مهلت معینی، توسط مؤدیان تکمیل و ارسال شوند. گرچه در قانون دائمی ارزش افزوده و با استقرار کامل سامانه مؤدیان، عملاً تکمیل و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده و حتی فهرست معاملات فصلی، برای اشخاص ثبت‌نام شده در این سامانه، موضوعیت ندارد، اما در قانون موقت، مؤدیانِ ارزش افزوده مکلف بودند که ظرف مدت حداکثر ۱۵ روز پس از پایان هر فصل شمسی، اولاً اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده آن فصل را تهیه و ارسال نمایند و ثانیاً بدهی ابرازی خود در اظهارنامه تسلیمی را پرداخت کنند. لازم به توضیح است که در قانون قدیم، جریمه عدم تسلیم اظهارنامه ارزش افزوده، بسیار سنگین و معادل ۵۰ درصد مالیات متعلقه تعیین شده بود که البته این جریمه، در قانون جدید و دائمی ارزش افزوده تغییر نموده است. ضمن اینکه، جریمه تأخیر در پرداخت ارزش افزوده، معادل ۲ درصد در ماه و طی مدت تأخیر محاسبه و مطالبه می‌شد. همانطور که پیش از این هم بیان شد، بدهی ارزش افزوده هر شخص، با کسر جمع مبلغ ارزش افزوده خریدهای وی، از جمع ارزش افزوده فروش‌های وی حاصل میشود. بنابراین، جمع مبالغ مالیات ارزش افزوده‌ای که بابت خرید کالا و خدمات در طی هر فصل سال شمسی پرداخت می‌کردید، به عنوان اعتبار ارزش افزوده شما و کاهنده بدهی مالیاتی شما در آن فصل تلقی می‌شد. حالا سوال اینجاست که آیا سازمان امور مالیاتی، همه مبالغی را که تحت عنوان ارزش افزودهی خرید، در اظهارنامه ابراز و از بدهی خود کسر می‌کردید، می‌پذیرفت؟ یا اینکه شرایطی برای قبولِ اعتبار مالیات بر ارزش افزوده وجود داشت؟
منظور از دوره مالیاتی ارزش افزوده چیست؟
در حرفه حسابداری، فرضی وجود دارد که طبق آن، طول عمر هر شرکت، کسب و کار و یا فعالیت اقتصادی، به بازه‌های زمانی فرضی و استاندارد تقسیم می‌گردد و صورت‌های مالی و سایر گزارشات حسابداریِ آن مجموعه، برای هر یک از این دوره‌ها، تهیه و افشا می‌شوند. از آنجاییکه حسابداری تنها زبان مورد قبول ارائه‌ی اطلاعات مالی در قوانین مالیاتی نیز هست، این فرض در مورد تمامی مالیات‌ها نیز به کار برده میشود. به عبارت بهتر، هر یک از انواع مالیات‌ها، در یک دوره زمانی خاص و مشخص، که اصطلاحاً به آن دوره مالیاتی می‌گویند، محاسبه و مطالبه می‌شوند. مثلاً دوره مالیاتی محاسبه مالیات عملکرد یک‌سال است، یعنی مالیات عملکردِ هر شخص، براساس میزان سود حاصل از فعالیت اقتصادی وی، در یک دوره زمانی یک‌ساله محاسبه و مطالبه میشود. مالیات ارزش افزوده نیز، از این قاعده مستثنی نیست
دوره مالیاتی ارزش افزوده ، در هر دو قانون موقت و دائمی، یک فصل سال شمسی تعیین شده است.
در واقع هر یک از مؤدیان، موظف به محاسبه و پرداخت بدهی مالیات ارزش افزودهی جمع فروش‌هایشان، پس از کسر مالیات ارزش افزوده مربوط به مجموع خریدهایشان، در هر فصل سال شمسی هستند.
منظور از اظهارنامه مالیات ارزش افزوده چیست؟
اظهارنامه مالیاتی، همان‌گونه که از عنوانش هم پیداست، به منزله اظهار و ابراز هر شخص در مورد اطلاعاتی است که سازمان امور مالیاتی، ارائه آنها را از وی خواسته است. معمولاً اظهارنامه‌های مربوط به هر نوع مالیات، باید در پایان دوره مالیاتیِ آن و طی مهلت معینی، توسط مؤدیان تکمیل و ارسال شوند. گرچه در قانون دائمی ارزش افزوده و با استقرار کامل سامانه مؤدیان، عملاً تکمیل و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده و حتی فهرست معاملات فصلی، برای اشخاص ثبت‌نام شده در این سامانه، موضوعیت ندارد، اما در قانون موقت، مؤدیانِ ارزش افزوده مکلف بودند که ظرف مدت حداکثر ۱۵ روز پس از پایان هر فصل شمسی، اولاً اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده آن فصل را تهیه و ارسال نمایند و ثانیاً بدهی ابرازی خود در اظهارنامه تسلیمی را پرداخت کنند. لازم به توضیح است که در قانون قدیم، جریمه عدم تسلیم اظهارنامه ارزش افزوده، بسیار سنگین و معادل ۵۰ درصد مالیات متعلقه تعیین شده بود که البته این جریمه، در قانون جدید و دائمی ارزش افزوده تغییر نموده است. ضمن اینکه، جریمه تأخیر در پرداخت ارزش افزوده، معادل ۲ درصد در ماه و طی مدت تأخیر محاسبه و مطالبه می‌شد. همانطور که پیش از این هم بیان شد، بدهی ارزش افزوده هر شخص، با کسر جمع مبلغ ارزش افزوده خریدهای وی، از جمع ارزش افزوده فروش‌های وی حاصل میشود. بنابراین، جمع مبالغ مالیات ارزش افزوده‌ای که بابت خرید کالا و خدمات در طی هر فصل سال شمسی پرداخت می‌کردید، به عنوان اعتبار ارزش افزوده شما و کاهنده بدهی مالیاتی شما در آن فصل تلقی می‌شد. حالا سوال اینجاست که آیا سازمان امور مالیاتی، همه مبالغی را که تحت عنوان ارزش افزودهی خرید، در اظهارنامه ابراز و از بدهی خود کسر می‌کردید، می‌پذیرفت؟ یا اینکه شرایطی برای قبولِ اعتبار مالیات بر ارزش افزوده وجود داشت؟
شرایط پذیرش اعتبار ارزش افزوده توسط سازمان امور مالیاتی در زمان اجرای قانون موقت
در وهله اول، ذکر این نکته الزامی است که هم در قانون موقت و هم در قانون دائمی، اگر مؤدیان، به عرضه کالاها و خدمات معاف از مالیات ارزش افزوده اشتغال داشته باشند و یا طبق مقررات، مشمول مالیات نباشند، مالیات‌های خرید و پرداخت شده‌ی (اعتبار ارزش افزوده) آنها، قابل قبول و استرداد نیست. ضمن اینکه در صورتی‌که مؤدیان، به عرضه توأم کالاها یا خدمات مشمول مالیات و معاف از ارزش افزوده مشغول باشند، صرفاً مالیات ارزش افزوده مربوط به کالاها یا خدمات مشمول آنها، به عنوان اعتبار ارزش افزوده‌شان تلقی خواهد شد. البته فراموش نکنید که در هر دو قانون، آن قسمت از مالیات‌های ارزش افزوده پرداختی مؤدیان، که به دلایل فوق، اعتبار ارزش افزودهی آنها تلقی نشده، در عوض جزو هزینه‌های قابل قبول (بهای تمام شده) موضوع قانون مالیات‌های مستقیم و قابل کسر از درآمد سالانه مشمول مالیات عملکرد آنها محسوب میشود. لازم به توضیح است که در هر دو قانون، اگر معافیت ارزش افزوده، ناشی از صادرات کالا (به غیر از مواد خام و مواد اولیه تولید موضوع ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم) باشد، همچنان اعتبار ارزش افزوده به قوت خود باقی است و امکان استرداد یا تهاتر آن وجود خواهد داشت. به عبارت بهتر بر طبق ماده (۱۰) قانون دائمی، شرکت‌ها و کسب و کارهایی که به صادرات کالا و خدمات اشتغال دارند، هم از معافیت ارزش افزوده فروش صادراتی خود برخوردار هستند و هم مالیات بر ارزش افزوده خرید نهاده‌هایشان، اعتبار محسوب شده و مسترد خواهد شد.
حال اگر فرض کنیم مالیات ارزش افزوده خرید و پرداختی توسط مؤدی، مرتبط با عرضه کالاها یا خدمات معاف نباشد، به طور کلی و خلاصه، سه شرط اساسی برای پذیرش آن توسط سازمان امور مالیاتی وجود داشت:
شرط اول
معاف نبودن کالا و خدمات خریداری شده از مالیات ارزش افزوده بود.
به‌عبارت بهتر اگر فروشنده‌ای (عمداً یا سهواً) بابت فروش کالاها و خدمات معاف، از شما مالیات ارزش افزوده دریافت کرده بود، اداره مالیات، آن را به عنوان اعتبار ارزش افزودهی شما نمی‌پذیرفت.
شرط دوم
تأمین‌کننده یا فروشنده کالا و خدمات غیرمعاف، صاحب پرونده مالیات ارزش افزوده باشد
به عبارت بهتر، در دایره مؤدیانِ ثبت‌نام شده در سازمان امور مالیاتی (اداره ارزش افزوده) قرار گیرد.
حالا سوال اینجاست که مشتریان چگونه می‌توانستند این موضوع را بررسی نمایند؟ سازمان امور مالیاتی، روش استعلام این مسأله را نیز معرفی کرده بود. بدین صورت که هر مشتری باید اولاً رونوشت گواهی معتبر ثبت‌نام در ارزش افزوده را از فروشنده دریافت کرده و نزد خود نگه می‌داشت (البته در اواخر اجرای قانون موقت، امکان استعلام آنلاین این گواهی و دریافت آن از وب‌سایت اداره مالیات هم فراهم گردید) و ثانیاً مشتری باید از عدم وجود نام و کد اقتصادی فروشنده مربوطه، در لیست مؤدیان صوری، فاقد اعتبار و بدحساب ارزش افزوده (که اصطلاحاً لیست سیاه عنوان می‌شد) اطمینان حاصل می‌کرد.
شرط سوم
احراز اصالت معامله‌ی کالا یا خدمت غیرمعاف بود که به پشتوانه مدارک مثبته حاصل می‌شد. درحقیقت باید مدارکی دال بر تحقق معامله ارائه می‌گردید.
این مدارک شامل
- صورتحساب رسمی (مطابق فرمت و ساختار استاندارد و مورد قبول سازمان امور مالیاتی)
- مدارک پرداختِ مبلغ صورتحساب
- رسید انبار
- بارنامه
و سایر اسناد و مدارک معتبری است که انجام و پرداخت مبالغ خرید و فروش را اثبات می‌کرد. اینجاست که به‌خوبی، اهمیت اقدامات مرتبط با آرشیو و مستندسازی مدارک مالی ، به‌عنوان یکی از خدمات مهم و مفید حسابداران به کسب و کارها، نمایان میشود.
منظور از مازاد اعتبار ارزش افزوده چیست؟
شاید این پرسش برایتان بوجود آید که اگر در یک دوره مالیاتی، میزان مالیات ارزش افزوده پرداختی بابت خریدها (اعتبار ارزش افزوده) از مبلغ ارزش افزوده دریافتی بابت فروش‌ها (بدهی ارزش افزوده) بیشتر باشد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
در حقیقت ممکن است در یک یا چند دوره مالیاتی، مخارج برخی از شرکت‌ها و کسب و کارها، به‌ویژه در زمان آغاز فعالیت اقتصادی، از میزان فروش آنها بیشتر باشد. در این صورت، اصطلاحاً مؤدی، دارای مازاد اعتبار ارزش افزوده می‌باشد و از سازمان امور مالیاتی طلبکار شده است. در قانون موقت، برای این دسته از مؤدیان، دو راهکار پیش‌بینی شده که مؤدی، در زمان تسلیم اظهارنامه‌ی دارای مازاد اعتبارش، مجاز به انتخاب یکی از آنها است.
راهکار نخست
مؤدی می‌تواند درخواست کند که مانده اعتبارش به دوره مالیاتی بعدی انتقال یابد. در واقع، امکان بهره‌مندی و کسر اعتبار فعلی از بدهی‌های آتی ارزش افزودهی مؤدیان فراهم است.
راهکار دوم
درخواست استرداد مازاد اعتبار ارزش افزوده از سازمان امور مالیاتی است. به عبارت بهتر، مؤدی می‌تواند از اداره مالیات درخواست کند تا مانده اضافه پرداختی ارزش افزوده‌اش را به وی برگرداند. در قانون موقت، به اداره مالیات حداکثر ۳ ماه از تاریخ درخواست، فرصت داده شده تا نسبت به استرداد مازاد اعتبار ارزش افزودهی مؤدیان اقدام کند.
البته همانطور که پیش‌بینی هم می‌شد، سازمان امور مالیاتی برای انجام این درخواست، پیش‌شرط چالش‌برانگیز رسیدگی مالیاتی را تعیین کرده است. یعنی مؤدی که برای استرداد مازاد اعتبار ارزش افزوده‌اش درخواست می‌دهد، باید اولاً تکالیف مالیاتی خود را به درستی انجام داده باشد و ثانیاً از آمادگی کامل جهت ارائه و رسیدگی به دفاتر، اسناد و مدارک مالی و مالیاتی کسب و کارش برخوردار باشد. لازم به توضیح است که در قانون دائمی، فرصت استرداد مازاد اعتبار ارزش افزوده به یک ماه پس از تاریخ درخواست مؤدی، کاهش پیدا کرده است.
آیا در قانون جدید و دائمی ارزش افزوده، به رفع نواقص موجود در قانون قبلی، توجه شده است؟
شکی نیست که قانون موقت ارزش افزوده و روند اجرای آن، مشکلات و نواقصی داشت که دردسرها و چالش‌های زیادی را برای مؤدیان مالیاتی اعم از شرکت‌ها، فعالان و صاحبان کسب و کار در ایران به‌وجود می‌آورد. این موضوع، یکی از دلایل اصلی تصویب قانون جدید و دائمی ارزش افزوده در دی‌ماه سال ۱۴۰۰ و جایگزینی آن با قانون قبلی بود. در ادامه، ابتدا پیش‌نیاز اصلی اجرای قانون دائمی ارزش افزوده، یعنی پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان و رابطه تنگاتنگ این دو قانون را تشریح می‌نماییم. سپس به بیان تعدادی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین مسائل و چالش‌هایی که در متن و اجرای قانون موقت وجود داشت، خواهیم پرداخت و در نهایت، راهکارهای رفعِ آنها و همچنین مسائل بااهمیت و تغییرات جدید پیش‌بینی شده در قانون دائمی را معرفی می‌کنیم. فراموش نکنید که نیاز به مرجعی برای پاسخگویی به پرسش‌های متعدد مرتبط با قانون دائمی مالیات ارزش افزوده ، کاملاً غیرقابل انکار است.
سرنوشت قانون دائمی ارزش افزوده به اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی گره خورده است
در متن قانون دائمی ارزش افزوده، بارها به مفاهیم، تکالیف و مسائل موجود در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان اشاره شده است. برای مثال، در ماده (۱) و در همان ابتدای قانون دائمی، سامانه مؤدیان و پایانه فروشگاهی، به عنوان یکی از مفاهیم و اصطلاحات بااهمیت موجود در قانون تعریف شدهاند و یا در ماده (۱۳)، ثبت‌نام و درج معاملات (خرید و فروش) در سامانه مؤدیان مالیاتی، به عنوان یکی از تکالیف اصلی مؤدیان ارزش افزوده محسوب گردیده است. به عبارت بهتر، با مطالعه‌ی مواد و بندهای قانون دائمی ارزش افزوده، به‌راحتی می‌توان به وابستگی و نیاز عمیق و بنیادین این قانون، به استقرار موفقیت‌آمیز سامانه مؤدیان و اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی پی برد. بنابراین برای رعایت قانون دائمی ارزش افزوده، حتماً باید با مکمل و پیش‌نیاز آن، یعنی قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان آشنا بود. حالا سوال اینجاست که فصل مشترک اصلی این دو قانون چیست و ارتباط آنها در کجا شکل می‌گیرد؟ پاسخِ این سوال، همان هدف اصلی اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان یعنی شکل‌گیری ابزاری قدرتمند برای سازمان امور مالیاتی، در رسیدگی به دو گلوگاه اصلی محاسبه و اخذ مالیات است.
گلوگاه‌های اصلی محاسبه و اخذ مالیات ارزش افزوده
اگر بخواهیم به شکل صریح و خلاصه، هدف اصلی قانون پایانه‌های فروشگاهی را بیان کنیم، قطعاً باید به افزایش توانایی سازمان امور مالیاتی در رصد، شناسایی، بررسی و رسیدگی به دو گلوگاه اصلی اخذ و محاسبه‌ی مالیات، یعنی اولاً صدور صورتحساب‌های فروش و ثانیاً جریانات نقدی و بانکی حاصل از فروش اشاره کنیم.
به‌عبارت بهتر در قانون پایانه‌ها،
- از یک سو، کلیه مؤدیان مالیاتی مکلف شدهاند که در سامانه مؤدیان مالیاتی ثبت‌نام کنند (دارای کارپوشه و پرونده مالیاتی شوند) و همه صورتحساب‌های فروش خود را در این سامانه ثبت و برای مشتریان خود ارسال نمایند.
- از سوی دیگر، در این قانون، مؤدیان مالیاتی ملزم شدهاند که ابزارهای وصولِ مبالغ، شامل پایانه‌های فروشگاهی (دستگاه کارتخوان و درگاه پرداخت اینترنتی) و همچنین حساب یا حساب‌های بانکی تجاری خود را به پرونده مالیاتی خود، متصل و آنها را به اداره مالیاتی اعلام نمایند.
لذا ضرورت دارد مدیران شرکت‌ها، صاحبان مشاغل، کارآفرینان و فعالان اقتصادی حتماً با انواع صورتحساب‌های فروش بعد از استقرار سامانه مؤدیان و چگونگی ثبت و اتصال پایانه فروشگاهی در پرونده مالیاتی خود آشنا باشند.
اینجا دقیقاً همان نقطه‌ای است که ارتباط تنگاتنگ قانون پایانه‌های فروشگاهی و قانون دائمی ارزش افزوده، شکل می‌گیرد. در واقع بعد از اجرای قانون پایانه‌ها، سازمان امور مالیاتی، قادر به رصد دقیق‌تر حجم فروش و وصول مؤدیان خواهد شد. این توانایی، اثربخشی محاسبه، تشخیص و اخذ مالیات عملکرد (قانون مالیات‌های مستقیم) و مالیات ارزش افزوده (قانون دائمی) را افزایش می‌دهد. چراکه همه شرکت‌ها، فعالان اقتصادی و صاحبان کسب و کار، مکلف شدهاند که صورتحساب‌های فروش خود را (با تمام جزئیاتش اعم از مشخصات کامل فروشنده و خریدار، شرح کالا و خدمات، نقدی/نسیه‌ای بودن وصول آن و غیره)
در بستر و پایگاه اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی، موسوم به سامانه مؤدیان ثبت و صادر کنند.
حذف اظهارنامه ارزش افزوده در قانون دائمی
در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، صراحتاً اعلام شده است که در پایان هر دوره مالیاتی (فصول سال شمسی)، بدهی مالیات ارزش افزوده هر مؤدی، معادل مابه‌التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی در طول دوره است، که این مبلغ، توسط سامانه مؤدیان محاسبه میشود و در صورت بدهکار بودنِ مؤدی، او مکلف است بدهی خود را ظرف مهلت مقرر پرداخت نماید. این بدین‌معنی است که درصورت اجرا و استقرار کامل قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، تکمیل و تسلیم اظهارنامه ارزش افزوده، که یکی از تکالیف اصلی مؤدیان در قانون موقت ارزش افزوده بود، عملاً حذف شده و جای خود را به محاسبه خودکارِ بدهی یا مانده اعتبار ارزش افزوده توسط سامانه مؤدیان خواهد داد. البته فراموش نکنید که طبق قانون دائمی ارزش افزوده، حذف اظهارنامه، به استقرار کامل سامانه مؤدیان و ثبت معاملات در این سامانه، مشروط شده است. به عبارت بهتر، تا زمان ثبت‌نام و درج معاملات در سامانه مؤدیان، همچنان تکلیف تکمیل و تسلیم اظهارنامه ارزش افزوده مطابق آنچه در قانون موقت آمده است، پابرجا خواهد بود.بخش سوم :
کالاها و خدمات معاف از مالیات ارزش افزوده
بخش سوم :
کالاها و خدمات معاف از مالیات ارزش افزوده
در قانون دائمی ارزش افزوده، مشابه قانون موقت، فهرستی از کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده ارائه شده است. توجه به دو نکته در مورد معافیت ارزش افزودهی کالاها و خدمات، الزامی است.
اولاً
در متن قانون، عناوین کلی کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده ارائه شده است، اما با توجه به انواع مختلف و متعددی که برای بسیاری از این کالاها و خدمات وجود دارد، سازمان امور مالیاتی طی اطلاعیه‌ای، فهرستی از شرح، مصادیق و ملاحظات مرتبط با کالاها و خدمات معاف و مذکور در متن قانون، منتشر کرده است. پس برای استعلامِ معافیت یا عدم معافیتِ یک کالا یا خدمت، صرفاً نباید به عنوان آن در متن قانون اکتفا کرد. مثلاً علی‌رغم اینکه متنِ قانون، “ماست” را از مالیات ارزش افزوده معاف دانسته، اما در فهرست مصادیق منتشره توسط سازمان امور مالیاتی، انواع طعم‌دار ماست، مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند. البته لازم به توضیح است که همانند سایر آیین‌نامه‌ها و اطلاعیه‌های مالیاتی، این فهرست نیز قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری می‌باشد و ممکن است معافیت یا عدم معافیت موارد مذکور در آن، دستخوش ابطال یا تغییر شود.
ثانیاً
با توجه به حساسیت‌ها و ملاحظاتی که در کشور برای قیمت‌گذاری و عرضه برخی از کالاها یا خدمات (به‌خصوص کالاهای اساسی) وجود دارد، ممکن است در برخی از دوره‌های زمانی و معمولاً به صورت موقت، نرخ مالیات ارزش افزوده بعضی از کالاها و خدمات تعدیل گردد. این تعدیلات، صرفاً به‌موجب مصوبات یا قوانینی (اصطلاحاً قوانین بالادستی) اعمال میشود که از درجه نفوذ بالاتری نسبت به قانون دائمی ارزش افزوده برخوردارند (مانند مصوبات سران قوا یا قوانین بودجه سنواتی). برای مثال می‌توان به بند (ظ) الحاقی به تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۴۰۲ اشاره کرد که طی آن، در سال ۱۴۰۲، نرخ مالیات ارزش افزوده برای واردات برنج، گندم، حبوبات (شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش)، شکر، قند، گوشت مرغ، گوشت قرمز، چای و همچنین نرخ مالیات بر ارزش افزوده قند و شکر تولید داخلی، از ۹ درصدِ مندرج در قانون، به یک درصد تقلیل یافت. لذا وقتی در حال استعلام نرخ یا معافیت ارزش افزوده یک کالا یا خدمت در قانون دائمی ارزش افزوده هستید، حتماً وضعیت آن را در مصوبات و مقررات بالادستی نیز بررسی کنید.
کالاهای معاف از ارزش افزوده طبق ماده (۹) قانون دائمی
بر طبق قانون دائمی، چه کالاهایی از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
۱- فقط عرضه داخلی همه محصولاتِ کشاورزی فرآوری نشده، مشتمل بر گیاهان دارویی، محصولات خام زراعی و باغی، محصولات جنگل (ازجمله چوب خام)، محصولات مرتعی، محصولات گلخانه (ازجمله صیفی، سبزی، گل و گیاه و انواع قارچ)، از مالیات ارزش افزوده معاف است.
توجه داشته باشید که واردات این محصولات، مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده به نرخ ۹ درصد است، که در مبادی گمرکی به آنها تعلق می‌گیرد. ولی بعد از مرحله واردات، عرضه این محصولات در داخل کشور مشمول ارزش افزوده نخواهد بود.
توجه داشته باشید که قانون، صراحتاً طیفی از فعالیت‌ها را تحت عنوان فرآوری محصولات کشاورزی تلقی نکرده و بنابراین با انجام آنها، همچنان معافیت مالیات بر ارزش افزودهی آن محصول حفظ میشود. این فعالیت‌ها عبارتند از
– فعالیت‌های مرتبط با مراحل بسته بندی
-انبارداری و نگهداری محصول در دمای مناسب، در سردخانه
- پاک کردن بذور
- بوجاری بذور
- انجماد محصول (شامل سردخانه)، درجه‌بندی، پوست‌گیری مانند شالی‌کوبی
- تمیزکاری
- همگن‌سازی
- شستشو
- تفکیک
– خشک کردن انواع محصولات مانند کشمش، چای و خرما با روش‌های متنوع، تفت دادن مانند پخت نخود و پنبه‌پاک‌کنی.
۲- موارد زیر مرتبط با دام از مالیات بر ازش افزوده معاف هستند :
- عرضه داخلی و واردات دام زنده و خوراک آن
- پوسال (کمپوست)
- کلیه مواد اصلیِ تولیدمثلِ دامِ زنده مطابق پروانه صادره توسط وزارت جهاد کشاورزی
- کشت بافت و بستر آماده کشت بافت از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
شایان ذکر است که قانون دائمی، صراحتاً تعریفِ دام را نیز ارائه داده است و مطابق آن، دام به حیواناتی (شامل چهارپایان، آبزیان، پرندگان و حشرات) گفته میشود که برای امور تغذیه انسان یا دام و فعالیت‌های اقتصادی، تولیدی و آزمایشگاهی، تولید، نگهداری و پرورش داده می‌شوند.
۳- فقط عرضه داخلی
- بذر
- نشاء
- سم
- نهال و کود
از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
لذا واردات این محصولات مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده خواهد بود. لازم به ذکر است که بعد از مرحله واردات، عرضه این محصولات در داخل کشور مشمول ارزش افزوده نخواهد بود.
۴- آب مصارف کشاورزی: به‌عبارت بهتر اگر آب برای مصارفی غیر از کشاورزی نظیر آب معدنی (قابل شرب برای انسان) عرضه شود، مشمول ارزش افزوده خواهد بود.
۵- فقط عرضه داخلی
- شیر
- ماست
- پنیر
- تخم ماکیان (نظیر تخم مرغ)
- آرد و نان
- برنج
- سویا و پروتئین سویا
- حبوبات
- انواع روغن‌های خوراکی (اعم از گیاهی و حیوانی)
- شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
- تخم مرغ نطفه‌دار و تبدیل آن به جوجه یک‌روزه
- انواع گوشت و فرآورده‌های گوشتی (مطابق فهرستی که هر سال، وزارت بهداشت تا پایان دی‌ماه برای اجرا در سال بعد به سازمان ارسال می‌کند)
از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است. بنابراین طبق قانون دائمی، فرآورده‌های گوشتی دارای معافیتِ ارزش افزوده، به‌صورت سالانه و توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سازمان امور مالیاتی معرفی می‌شوند. لازم به توضیح است که واردات این محصولات، مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده خواهد بود ولی بعد از مرحله واردات، عرضه آنها در داخل کشور، مشمول ارزش افزوده نمی‌باشد.
۶- عرضه داخلی و واردات
- خمیر کاغذ
- کاغذ باطله
- کاغذ چاپ
- تحریر و روزنامه
- دفتر تحریر
از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
۷- عرضه داخلی و واردات
- نسخه‌های کاغذی و الکترونیکی کتاب
- روزنامه
- مجله و نشریه
از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
۸- کالاهایی که توسط مسافر و برای استفاده شخصی، تا میزان معافیتی که در قانون امور گمرکی مقرر شده است، به کشور وارد می‌شوند. لازم به توضیح است که بر طبق ماده (۱۳۸) قانون امور گمرکی کشور، کالای همراه مسافر، سالانه تا میزان ۸۰ (هشتاد) دلار، از پرداخت حقوق ورودی گمرکی، معاف است. لذا سقف معافیت مالیات ارزش افزوده کالای همراه مسافر نیز، ۸۰ (هشتاد) دلار خواهد بود.
۹- عرضه داخلی و واردات
- انواع شمش طلا (وارداتی و داخلی)
- انواع حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی که دارای پشتوانه صد درصدی طلا هستند
از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
۱۰- عرضه دارایی‌های غیرمنقول (نظیر زمین، ساختمان و …) و انواع حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی مبتنی بر آنها.
۱۱- هرگونه انتقال دارایی به/از صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه یا شرکت‌های فرعی آنها، که تحت عنوان آورده غیرنقد شرکا در صندوق‌های مزبور محسوب می‌شوند، از مالیات ارزش افزوده معاف است.
لازم به توضیح است که صرفاً صندوق‌های مورد اشاره در “قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب ۱۳۸۸/۰۹/۲۵″، مشمول این معافیت خواهند بود.
توجه داشته باشید که شرط معافیت انتقال دارایی به/از شرکت‌های فرعی که صندوق‌های اخیرالذکر، مالکیت و مدیریت آنها را در اختیار دارند، این است که آن انتقال، صرفاً در راستای اجرای پروژه و مرتبط با وظایف صندوق‌های مذکور باشد.
۱۲- هرگونه انتقال دارایی که به/از نهاد واسط مورد اشاره در “قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب ۱۳۸۸/۰۹/۲۵”. لازم به توضیح است که منظور از نهاد واسط، یکی از نهادهای موضوع قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران است که می‌تواند با انجام معاملات موضوع عقود اسلامی، نسبت به تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار اقدام نماید.
۱۳- عرضه داخلی و واردات فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن، از مالیات ارزش افزوده معاف است. بنابراین عرضه‌ی فرش ماشینی مشمول مالیات ارزش افزوده خواهد بود.
۱۴- صنایع دستی تولید داخل که در ماده (۱) قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب ۱۳۹۶/۱۰/۲۶مورد اشاره قرار گرفتهاند و فهرست آنها تا پایان دی‌ماه هر سال توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد شده و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.
لازم به توضیح است که صنایع دستی تولید داخل، براساس قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی، مجموعه‌ای از صنایع هنری و سنتی هستند که با محوریت
- زیبایی‌شناسی
- ذوق و خلاقیت
- با بهره‌گیری از مواد اولیه قابل دسترس
تولید می‌شوند و فرآیند ساخت و تولید محصول، به‌صورت فردی یا گروهی، عمدتاً با دست و با کمک ابزار مورد نیاز، انجام می‌گیرد.
رشته‌‌ی صنایع دستی از قبیل
- بافته‌های داری و غیرداری
- نساجی سنتی
- کاشی سنتی
- پوشاک سنتی
- سفال و سرامیک
- صنایع دستی چرمی
- هنرهای سنتی وابسته به معماری
- صنایع دستی فلزی
- صنایع دستی دریایی
- صنایع دستی حصیری و چوبی
- رودوزی‌های سنتی
- صنایع دستی استخوان
- آبگینه
- صنایع دستی کاغذی
- سازهای سنتی
- طراحی و نقاشی سنتی
- میناکاری
پیشه‌های وابسته به گروه‌های یاد شده می‌باشند.
۱۵- فقط عرضه داخلی
- انواع واکسن (انسانی و دامی)
- دارو
- لوازم توانبخشی
- لوازم مصرفی درمانی
از مالیات ارزش افزوده معاف است. واردات این محصولات، صرفاً در صورتی‌که با تأیید وزارت بهداشت، کالای مورد نظر، مشابه داخلی نداشته باشد، از مالیات ارزش افزوده معاف می‌باشد اما در هر صورت، بعد از مرحله واردات، عرضه داخلی آنها از مالیات ارزش افزوده معاف خواهد بود.
اگر واردات این کالاها، به دلیل کمبود تولید داخل نسبت به نیاز بازار، ضرورت داشته باشد، واردات آنها با رعایت قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، مشمول مالیات و عوارض به نرخ سه (۳) درصد در مبادی گمرکی می‌باشد. لازم به توضیح است که پس از واردات، عرضه این کالاها در داخل کشور، مانند کالاهای مشابه داخلی، از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف است.
۱۶- عرضه داخلی و واردات رادار و تجهیزات کمک ناوبری و هوانوردی، تجهیزات نظامی و اطلاعاتی که در بندهای «پ»، «ت» و «ث» ماده (۱۱۹) قانون امور گمرکی ایران مورد اشاره قرار گرفتهاند، از مالیات ارزش افزوده معاف است.
لازم به توضیح است که معافیت تجهیزات مندرج در بند «پ» ماده قانونی فوق (شامل رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوایی که امکان ساخت داخلی آنها در کشور فراهم نیست)، در حوزه دفاعی با تأیید وزارت دفاع، قابل اعمال است
۱۷- عرضه داخلی و واردات تجهیزات و اقلامی که کاربرد آنها صرفاً دفاعی، نظامی، انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی است، از مالیات ارزش افزوده معاف می‌باشد.
شایان ذکر است که فهرست این تجهیزات و اقلام، توسط وزارت دفاع و با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح پیشنهاد میشود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
خدمات معاف از ارزش افزوده طبق ماده (۹) قانون دائمی عبارتند از:
بر طبق قانون دائمی، چه خدماتی از مالیات ارزش افزوده معاف هستند؟
۱- ارائه خدمات
- توانبخشی و حمایتی
- خدمات درمانی
- تشخیصی و پیشگیری
- خدمات آرامستان‌ها
از مالیات بر ارزش افزوده معاف است.
۲- خدمات
- واحدهای ماشینی کردن (مکانیزاسیون) آب کشاورزی
- خدمات درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی
- کشت بافت و تولید اندام‌های تکثیری گیاهان
مشمول مالیات ارزش افزوده نیستند.
۳- ارائه خدمات
- چاپ
- زینک
- انتشار روزنامه اعم از کاغذی یا الکترونیکی ،نشریه کتاب و خدمات نشر و توزیع آنها
به استثنای مؤسسات کمک آموزشی و کنکور و هرگونه تبلیغات کالاها و خدمات داخلی در روزنامه‌ها و نشریات، از مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌باشد.
بنابراین بر طبق قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، دو استثناء برای معافیت مالیات ارزش افزوده ارائه‌ی خدمات چاپ، زینک، انتشار و توزیع کتاب، روزنامه و نشریه (اعم از کاغذی و الکترونیکی) تعیین شده است.
اولاً اگر این خدمات توسط مؤسسات کمک آموزشی و کنکور ارائه شود، مشمول مالیات ارزش افزوده خواهد بود
و ثانیاً مبالغی که بابت هرگونه تبلیغات کالاها و خدمات داخلی در روزنامه‌ها و نشریات پرداخت میشود، مشمول مالیات ارزش افزوده می‌باشند.
۴- ارائه‌ی خدماتی که در قبال آنها حقوق و دستمزد پرداخت میشود، با این شرط که مشمول فصل مالیات بر درآمد حقوق موضوع قانون مالیات‌های مستقیم باشند. بنابراین مبالغی که تحت عنوان
- حقوق
- دستمزد
- مزایا و یا حق‌الزحمه
از جانب کارفرما به کارکنان پرداخت می‌شوند و لیست آنها ضمن پرداخت مالیات حقوق و حق‌الزحمه مربوطه، برای اداره مالیات ارسال میشود، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نخواهند بود.
۵- عملیات و خدمات بانکی شامل
- اعطای تسهیلات و یا ایجاد اعتبار
- دریافت سپرده
- ارائه ضمانت‌نامه
- انتقال وجه در چارچوب قوانین مربوطه و مصوبات شورای پول و اعتبار
مشمول مالیات ارزش افزوده نیستند.
۶- ارائه خدمات اعتباری قرض‌الحسنه ارائه شده توسط صندوق‌های قرض‌الحسنه، به شرطی که از بانک مرکزی یا سایر مراجع مورد تأیید بانک مرکزی، مجوز فعالیت داشته باشند، معاف از ارزش افزوده است. ضمناً صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ای که به موجب قانون تأسیس شده یا می‌شوند نیز، می‌توانند از این معافیت بهره‌مند شوند.
۷- ارائه خدمات مالی و اعتباریِ اعطای تسهیلات، توسط
- صندوق‌های حمایتی
- سرمایه‌گذاری
- ضمانت صادرات
- بیمه‌ای
- پژوهش و فناوری
که به‌موجب قانون یا مجوز قانون تأسیس شده یا می‌شوند و در چارچوب اساسنامه آنها، از مالیات ارزش افزوده معاف است.
۸- ارائه خدمات
- بیمه‌های محصولات کشاورزی
- خدمات بیمه‌های زندگی
- خدمات بیمه اجتماعی
- درمان تکمیلی
مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیست. بنابراین فراموش نکنید که ارائه خدمات بیمه‌های درمان تکمیلی (اعم از انفرادی، خانواده، گروهی، مسافران ورودی به ایران و عازم به خارج از کشور) و بیمه بیماری‌های احتمالی اتباع خارجی مقیم کشور، از مالیات ارزش افزوده معاف است.
۹- ارائه خدمات بازار سرمایه شامل خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس، بنا به تشخیص شورای عالی بورس و اوراق بهادار، مشمول مالیات ارزش افزوده نیست.
۱۰- ارائه خدمات انتشار و نقل و انتقال سهام، سهم‌الشرکه، حق تقدم و سایر اوراق بهادار که در بند (۲۴) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار مصوب۱۳۸۴/۰۹/۰۱ با اصلاحات بعدی آن تعریف شدهاند، از مالیات ارزش افزوده معاف می‌باشد.
در قانون پیش‌گفته، اوراق بهادار، هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورای عالی بورس و اوراق بهادار، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار، معادل هم در نظر گرفته شده است.
۱۱- صدور و ابطال، نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند.
۱۲- فقط سود تسهیلاتی که از جانب شرکت‌های واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی، به مشتریان (مصرف‌کنندگان) اعطا میشود، از مالیات ارزش افزوده معاف است.
لازم به توضیح است که مالیات ارزش افزوده بهای دارایی‌ها و اموال مورد واگذاری موضوع قرارداد شرکت‌های واسپاری (لیزینگ) با مشتریان، مشمول این معافیت نخواهد بود.
۱۳- ارائه خدمات حمل و نقل (بار و مسافر) درون و برون‌شهری و بین‌المللی جاده‌ای، ریلی و دریایی، مشمول مالیات ارزش افزوده نیست.
۱۴- خدمات
- آموزشی
- ورزشی
- پژوهشی
دارای مجوز از مراجع ذیصلاح طبق آیین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های «امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی)»، «علوم، تحقیقات و فناوری»، «آموزش و پرورش»، «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «ورزش و جوانان» و «دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح» و «مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه» تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد، از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
لازم به توضیح است که این آیین‌نامه به شماره ۱۳۴۴۳۲ در تاریخ ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ به تصویب هیأت وزیران رسیده است.
۱۵- خدمات اقامتی
- هتل‌های سه‌ستاره و پایین‌تر
- مهمانپذیرها
- سایر مراکز اقامتی دارای مجوز از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یا اتحادیه‌های ذی‌ربط
بنابراین ارائه خدمات اقامتی توسط هتل‌های چهار ستاره و بالاتر، مشمول مالیات ارزش افزوده خواهد بود.
۱۶- قدرالسهم هزینه مشترک (شارژ) که توسط شرکت‌های خدماتی مورد اشاره در قانون نحوه واگذاری مالکیت و اداره امور شهرک‌های صنعتی مصوب ۱۳۸۷/۰۲/۳۱، از واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی مستقر در شهرک‌های صنعتی، بابت ارائه خدمات به آنها دریافت میشود.
۱۷- خدمات
- فنی
- بازسازی
- تعمیر و نگهداری
کالاهایی که در بند (۱۷) فهرست کالاهای معاف از ارزش افزوده، مورد اشاره قرار گرفتهاند (تجهیزات و اقلامی که کاربرد آنها صرفاً دفاعی، نظامی، انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی است).
فهرست این کالاها با تصویب وزرای دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و امور اقتصادی و دارایی، ابلاغ میشود.
بخش چهارم :
احکام و مسائل بااهمیت موجود در قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده
بخش چهارم :
احکام و مسائل بااهمیت موجود در قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده
نحوه تعیین مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده در قانون دائمی
همانطور که پیش از این نیز بیان شد، مأخذ محاسبه مالیات ارزش افزوده، قیمت کالاها و خدمات است. حال سوال اینجاست که سازمان امور مالیاتی، چگونه قیمت کالاها و خدمات عرضه شده توسط مؤدیان را استخراج می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش، قانون دائمی ارزش افزوده، مؤدیان را به دو دسته تقسیم کرده است.
دسته اول
مؤدیانی هستند که در سامانه مؤدیان عضو می‌باشند. مأخذ محاسبه مالیات ارزش افزودهی این دسته از مؤدیان، ارزش فروش مندرج در صورتحساب الکترونیکی است که توسط آنها در سامانه مؤدیان ثبت شده است.
دسته دوم
شامل مؤدیان زیر می‌باشد:
* اشخاصی که در سامانه مؤدیان عضو نیستند،
* اشخاصی که برخی از فعالیت‌ها و یا معاملات خود را کتمان کرده‌اند،
* اشخاصی که از صدور صورتحساب‌های خود از طریق سامانه مؤدیان خودداری کرده‌اند،
* اشخاصی که در ثبت قیمت یا مقدار فروش، مرتکب کم‌اظهاری یا بیش‌اظهاری شدهاند،
مأخذ محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، برای این دسته از مودیان، ارزش روز کالا یا خدمت در زمان تعلق مالیات و عوارض می‌باشد که توسط سازمان امور مالیاتی و براساس اطلاعات موجود در سامانه مؤدیان، استعلام از مراجع ذیصلاح و یا تعیین کارشناس یا هیأت کارشناسی تعیین و مشخص میشود. ضمناً سازمان امور مالیاتی می‌تواند برای تعیین مأخذ مشمول مالیات این مؤدیان، از اسناد، دفاتر و مدارک (الکترونیکی یا غیرالکترونیکی) آنها استفاده کند. مؤدی مزبور مکلف است در صورت درخواست مأموران مالیاتی، کارشناس یا هیأت کارشناسی، دفاتر، اسناد و مدارک مربوطه را به آنان ارائه کند.
چه مواردی هرگز نمی‌توانند به‌عنوان مأخذ محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته شوند؟
بر طبق دومین تبصره مندرج در ماده (۵) قانون دائمی ارزش افزوده، موارد زیر نمی‌توانند به‌عنوان مأخذ محاسبه مالیات ارزش افزوده در نظر گرفته شوند:
مالیات و عوارضی که در قانون دائمی مورد اشاره قرار گرفتهاند و قبلاً توسط عرضه‌کننده کالا یا ارائه‌دهنده خدمت پرداخت شده است. در واقع هیچ مالیات ارزش افزوده‌ای به مالیات ارزش افزوده قبلی تعلق نمی‌گیرد.
انواع تخفیفاتی که عرضه کنندگان کالا و خدمات ، به مشتریان خود اعطا می کنند.
سایر مالیات‌های غیرمستقیم و عوارضی که به موجب قوانین، در هنگام عرضه کالا یا ارائه خدمت به آنها تعلق گرفته است.
وجوهی که به‌موجب سایر قوانین وصول می‌شوند و به حساب درآمد عمومی یا حساب شهرداری‌ها واریز می‌گردد.
کمک‌های پرداختی دهیاری‌ها و شهرداری‌ها به سازمان‌های غیرانتفاعی وابسته به خود طبق قوانین و مقررات، مشروط به اینکه مالیات متعلقه به‌عنوان بخشی از آن کمک، احتساب نشده باشد.
یارانه پرداختی توسط دولت برای جبران تمام یا قسمتی از قیمت کالاها و خدمات مشمول قیمت‌گذاری، مشروط به آن که مالیات فروش، به‌عنوان بخشی از آن محسوب نشده باشد.
وجوهی که از ردیف‌های بودجه‌ای مصوب دستگاه‌ها، بین شرکت‌های تابعه در قوانین بودجه سنواتی، جابجا می‌شوند، مشروط به آنکه بابت خرید یا فروش کالاها و خدمات نباشند.
مالیات ارزش افزوده وصول نشده‌ی مربوط به فروش‌های نسیه‌ای
یکی از مهم‌ترین انتقادات درست و به‌جایی، که در مورد قانون موقت ارزش افزوده مطرح است، عدم پیش‌بینی نحوه عمل درخصوص ارزش افزوده معاملات نسیه‌ای است. در واقع طبق قانون موقت، تاریخ صورتحساب فروش صادره توسط فروشنده، به‌عنوان تاریخ تعلق مالیات ارزش افزوده تلقی می‌گردد و از آن تاریخ به بعد، فروشنده دارای بدهی ارزش افزوده خواهد بود. این در حالیست که بسیاری از عرضه‌کنندگانِ کالا و ارائه‌دهندگان خدمات، مبالغ خود را به‌صورت تدریجی و نسیه‌ای از مشتریان وصول می‌کنند و عملاً فشار و تکلیف اداره مالیات بر آنها برای مطالبه ارزش افزوده‌ای که هنوز توسط مشتری پرداخت نشده، خارج از عدالت مالیاتی است.
برای مثال، شرکت‌ها و کسب و کارهای پیمانکاری (مقاطعه‌کاران)، یکی از اصلی‌ترین و معروف‌ترین واحدهای تجاری بودند که به‌خصوص در قراردادهای دولتی‌شان، خسارات و صدمات زیادی را بابت پرداخت مبالغ هنگفت ارزش افزوده متعلق به معاملات نسیه‌ای، به اداره مالیات متحمل می‌شدند. خوشبختانه این مشکل در قانون دائمی ارزش افزوده، تا حد زیادی برطرف شده است.
به عبارت بهتر
طبق قانون جدید، در صورت تأیید نسیه‌ای بودنِ معامله توسط طرفین، مؤدی (فروشنده) مجاز است پرداخت مالیات ارزش افزودهی فروشِ این نوع معاملات را تا زمان پرداختِ وجه معامله توسط خریدار یا مبلغ قرارداد توسط کارفرما به تأخیر بیندازد و سازمان امور مالیاتی، حق ندارد تا زمان پرداخت مالیات ارزش افزودهی فروش توسط مشتری، فروشنده را مشمول جریمه تأخیر در پرداخت کند.
فراموش نکنید که بر طبق قانون دائمی، اصل بر نقدی بودن معاملات است، بنابراین ابراز و تأیید نسیه‌ای بودن معامله توسط خریدار و فروشنده، پیش‌شرط پذیرش این موضوع توسط اداره مالیات است. در مواردی هم که معامله یا قرارداد در سامانه مؤدیان ثبت نشده باشد، آن معامله یا قرارداد، نقدی تلقی میشود.
تجمیع مالیات ارزش افزوده تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده در قانون دائمی
در ماده (۷) قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، نرخ مالیات و عوارض ارزش افزودهی کالاها و خدمات (به استثنای کالاهای خاص)، بدون در نظر گرفتن تفکیکی بین مالیات و عوارض، معادل ۹ (نُه) درصد تعیین شده است. این در حالیست که در قانون موقت ارزش افزوده، مالیات و عوارض، طی بندهای قانونی متمایز و با نرخ‌های جداگانه، بیان شده بودند. برای مثال، براساس آخرین نرخی که در مدت اجرای قانون موقت ارزش افزوده اعمال گردید، نرخ مالیات، معادل ۶ (شش) درصد و نرخ عوارض ارزش افزوده معادل ۳ (سه) درصد تعیین شده بود. این تفکیک، در صورتحساب‌های فروش، اظهارنامه و حتی دریافت قبض و پرداخت مالیات و عوارض افزوده نیز، وجود داشت. اما در قانون دائمی، تفکیکی بین مالیات ارزش افزوده، در سمت مؤدی وجود ندارد و عملاً وی مکلف به پرداخت مبلغ واحدی تحت عنوان مالیات ارزش افزوده خواهد بود.
تعیین‌تکلیف صریح قبوض برق، آب، گاز و مخابرات در قانون دائمی
در تبصره ذیل ماده (۳) قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، صراحتاً عنوان شده که قبوض برق، آب، گاز و مخابرات، از آنجا که فروش کالا یا خدمت محسوب می‌گردند، در حکم صورتحساب تلقی می‌شوند. متأسفانه در قانون موقت ارزش افزوده، حکم قانونی صریحی در این رابطه وجود نداشت و همین موضوع، خاستگاه ایجاد ابهاماتی در رابطه با پذیرش این قبوض به عنوان صورتحساب هزینه‌کرد توسط سازمان امور مالیاتی و متعاقباً مالیات ارزش افزوده مندرج در آنها (اعتبار ارزش افزوده) شده بود.
الزام کارفرمایان عمومی و دولتی به تسویه مالیات ارزش افزودهی هر یک از پرداخت‌ها به پیمانکاران، در قانون دائمی
بر طبق تبصره (۳) ذیل ماده (۴) قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، همه کارفرمایانی که در ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶/۰۷/۸ و ماده (۲۹) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد اشاره قرار گرفتهاند .
دستگاه‌های اجرایی شامل قوای سه‌گانه اعم از
- وزارتخانه‌ها
- سازمان‌ها و مؤسسات
- دانشگاه‌ها
- شرکت‌های دولتی
- مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت
- بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دولتی
- شرکت‌های بیمه دولتی
- مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی (در مواردی که آن بنیادها و نهادها از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند)
- مؤسسات عمومی
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی
- مجلس شورای اسلامی
- شورای نگهبان
- بنیادها و مؤسسات زیرنظر ولی فقیه
- بانک مرکزی
- شرکت ملی نفت ایران
- شرکت ملی گاز ایران
- شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران
- سازمان گسترش نوسازی صنایع ایران
- سازمان بنادر و کشتیرانی
- سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران
- سازمان صدا و سیما و شرکت‌های تابعه آنها
- ستاد اجرائی و قرارگاه‌های سازندگی
- اشخاص حقوقی وابسته و نظایر آنها
موظفند علاوه بر ثبت اصل قرارداد پیمانکاری، همه پرداخت‌های خود به پیمانکار را در سامانه مؤدیان ثبت نموده و همزمان با هر پرداخت، مالیات ارزش افزوده متناسب با آن پرداخت را به پیمانکار بپردازند. قانون دائمی، برای این الزام، ضمانت اجرایی خوبی هم در نظر گرفته است.
اگر کارفرمایان عمومی و دولتی، از پرداخت مالیات ارزش افزوده خودداری کنند، پس از انقضای مهلت قانونی، اصل مالیات و عوارض و همچنین جریمه‌های متعلق به آن، توسط سازمان امور مالیاتی و از طریق عملیات اجرایی، از کارفرمای مربوطه وصول شده و اصل مالیات و عوارض، به حساب پیمانکار منظور خواهد شد.
به عبارت بهتر، بر طبق قانون، سازمان امور مالیاتی مکلف است از ابزارها و امکانات اجرایی خود برای وصول مالیات ارزش افزودهی فروش پیمانکاران به کارفرمایان دولتی و عمومی، استفاده کند.
مالیات ارزش افزوده صورتحساب‌های فروش شرکت‌های تأمین نیروی انسانی
شرکت‌های تأمین نیروی انسانی، مؤدیان دیگری بودند که مشکلات، هزینه‌ها و دردسرهای مالیاتی زیادی را بابت ارزش افزوده فروش خود تجربه کردند. چراکه بخش عمده‌ای از مبالغ فروش آنها، معادل سرجمع حقوق، مزایا و حق بیمه پرسنلی بود که برای مشتریان و صاحبکاران خود تأمین کرده بودند و از آنجاییکه حقوق و دستمزد، ماهیتاً از ارزش افزوده معاف است، عملاً باید به میزان سایر دریافتی‌های خود (نظیر بالاسری)، از مشتریان خود مالیات ارزش افزوده دریافت و آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کردند. گرچه این معضل، نهایتاً با صدور یک بخشنامه مالیاتی، شناسایی و تا حد زیادی حل شد اما تا پیش از آن، ادارات مالیاتی، مالیات ارزش افزوده کل مبلغ صورتحساب را از شرکت‌های تأمین نیروی انسانی مطالبه می‌کردند، و این در حالی بود که مشتریان آنها، به دلیل قانونی فوق‌الذکر، ارزش افزوده عمده‌ترین بخش صورتحساب، یعنی حقوق و دستمزد را پرداخت نکرده بودند.
خوشبختانه در متن قانون جدید و دائمی مالیات بر ارزش افزوده، صراحتاً تفکیک جزء اول یعنی حقوق و دستمزد و جزء دوم، یعنی سایر مبالغ (بالاسری) که در صورتحساب‌های فروش شرکت‌های تأمین نیروی انسانی درج می‌شوند، پذیرفته شده است و مالیات ارزش افزوده‌ای بابت جزءِ اول مطالبه نخواهد شد.
امکان استفاده از اوراق تسویه خزانه برای پرداخت مالیات ارزش افزوده در قانون دائمی
مطابق آنچه که در چهارمین تبصره مندرج در ماده (۴) قانون دائمی مالیات ارزش افزوده آمده است، پیمانکاران و مهندسان مشاور می‌توانند از اوراق تسویه خزانه دولتی (که در ماده (۲) قانون رفع موانع تولید مورد اشاره قرار گرفتهاند) و همچنین اوراق مالی اسلامی که توسط دولت منتشر میشود (مشروط به دریافت مستقیم از دولت)، برای تسویه مالیات ارزش افزوده خود استفاده کنند. سازمان امور مالیاتی نیز، مکلف به پذیرش این اوراق، به‌عنوان مالیات ارزش افزوده، به میزان ارزش تنزیل شده‌ی آنها (با نرخ حفظ قدرت خرید اسناد خزانه یا نرخ سود اوراق مالی-اسلامی) متناسب با سال‌های باقی‌مانده تا سررسید می‌باشد.
اعتبار ارزش افزوده شرکت‌های موجود در زنجیره‌ی تولید محصولات با قیمت مصوب (نظیر آب و برق)
چالش دیگری که پیش‌بینی آن در قانون موقت مالیات ارزش افزوده انجام نشده بود، استرداد اعتبار ارزش افزودهی متعلق به شرکت‌ها و واحدهای تجاری فعال در زنجیره تولید و عرضه محصولات با قیمت مصوب (نظیر آب و برق) است. از آنجاییکه قیمت و تعرفه این محصولات، به‌صورت دستوری تعیین میشود، عملاً امکان تحقق زنجیره ارزش و مطالبه کل ارزش افزوده از مصرف‌کننده نهایی آنها وجود ندارد. بنابراین طبیعی است که اعتبار ارزش افزوده یا همان مالیات ارزش افزوده مبالغ خرید پرداخت شده توسط اکثر شرکت‌ها و کسب و کارهای موجود در زنجیره عرضه این محصولات، از بدهی ارزش افزوده‌شان بیشتر شود و آنها همواره در اظهارنامه‌های خود، دارای مبالغ قابل توجهی مازاد اعتبار ارزش افزوده باشند. اعتباری که استرداد آن از سازمان امور مالیاتی، بسیار دشوار (و تقریباً غیرممکن) بود.
در قانون جدید و دائمی مالیات بر ارزش افزوده، حل این مشکل نیز مورد توجه قرار گرفته است.
در تبصره (۵) ذیل ماده (۱۷) این قانون، صراحتاً اعلام شده که مالیات بر ارزش افزوده آب، برق و گاز، با توجه به مالیات ارزش افزوده درج شده در صورتحساب (قبوض) مصرف‌کنندگان، فقط یک‌بار در زمان فروش (صدور صورتحساب) و در انتهای زنجیره تولید و توزیع آنها به‌وسیله‌ی شرکت‌های گاز استانی و شرکت‌های تابع ذی‌ربط وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع برق، آب و فاضلاب شهری و روستایی استانی بر مبنای قیمت فروش مصوب داخلی محاسبه، ثبت و وصول میشود.
البته ناگفته نماند که مسائلی نظیر تعیین شرکت‌های فعال در زنجیره یا نحوه انتقال اعتبارات، مالیات و عوارض به انتهای زنجیره و غیره نیز، همچنان می‌تواند ابهامات و چالش‌های زیادی را به همراه داشته باشد.
مالیات ارزش افزوده فروش طلا، جواهر و پلاتین
متأسفانه در قانون موقت مالیات ارزش افزوده، هزینه‌ها و جرائم مالیاتی سنگینی برای فروشندگان و عرضه‌کنندگان طلا، جواهر و پلاتین، بابت مالیات ارزش افزوده تعلق گرفته به اصل فلزات موجود در این محصولات ایجاد شد. چراکه اصل طلا، جواهر و پلاتین، کالاهای مصرفی نیستند و نباید مشمول ارزش افزوده باشند، اما بخاطر عدم پیش‌بینی و اشاره به این موضوع در قانون قدیم، ادارات مالیاتی نسبت به مطالبه ارزش افزوده از کل قیمت فروش این کالاها اقدام کردند و همین موضوع، خسارات و اختلالات شدیدی را در کسب و کار فعالان این صنف بوجود آورد. خوشبختانه در قانون جدید و دائمی مالیات بر ارزش افزوده، این معضل نیز مورد توجه قرار گرفته و حل شده است.
در بند (ب) ذیل ماده (۲۶) قانون دائمی ارزش افزوده، صراحتاً عنوان شده که اصل طلا، جواهر و پلاتین به کار رفته در مصنوعات ساخته شده از فلزات مزبور، معاف از مالیات ارزش افزوده است و صرفاً اجرت ساخت، حق‌العمل و سود فروشنده در تولید و عرضه این کالاها، مشمول مالیات ارزش افزوده به نرخ ۹ درصد است.
افزایش مهلت پرداخت مالیات ارزش افزوده در قانون دائمی
یکی دیگر از مسائل و چالش‌های مهم موجود در قانون موقت مالیات ارزش افزوده، فرصت نسبتاً کوتاه ۱۵ روزه‌ی تهیه و تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات ارزش افزوده مندرج در آن است. هرگز نباید فراموش کرد که اکثر شرکت‌ها و کسب و کارهای ایرانی، با مشکل همیشگی و ریشه‌دار کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مواجهند. معضلی که پرداخت نقدی بدهی مالیات ارزش افزوده در پایان هر فصل، آن را دوچندان می‌کند. ضمن اینکه عدم قطعیت و وصول وجه بسیاری از معاملات انجام شده در پایان هر فصل، نیاز به افزایش مهلت تسلیم اظهارنامه و تسویه ارزش افزوده آن را بیشتر هویدا می‌کرد. خوشبختانه در قانون دائمی، با دو برابر شدن این مهلت، یعنی تا پایان ماه بعد از انقضای دوره مالیاتی، گام مثبتی در جهت کاهش فشار به مؤدیان برداشته شد.
صراحت در لزوم پذیرش اعتبار ارزش افزوده مربوط به خرید ماشین‌آلات خطوط تولید
در تبصره (۴) ذیل ماده (۸) قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، به صراحت عنوان شده است که صرف‌نظر از آنکه مؤدی به عرضه کالاها و ارائه خدمات معاف یا مشمول اشتغال داشته باشد، مالیات ارزش افزوده مربوط به خرید ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید وی، اعتبار مالیات ارزش افزوده محسوب شده و قابل کسر، تهاتر و استرداد می‌باشد. به عبارت بهتر، می‌توان نتیجه گرفت که مالیات ارزش افزوده پرداختی بابت خرید دارایی‌های سرمایه‌ای و تجهیزات تولیدی همه مؤدیان (اعم از عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات معاف و مشمول)، به‌عنوان اعتبار مالیات بر ارزش افزوده آنان پذیرفته خواهد شد.
پیش‌بینی تدابیر جدی برای جلوگیری از اخذ مالیات ارزش افزوده فروش کالاها و خدمات معاف
در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، به صراحت عنوان شده است که
تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده، مکلفند برچسب معافیت مالیات ارزش افزوده را بر روی بسته‌بندی کالاهای مذکور درج نمایند.
ضمن اینکه طبق قانون، برای اطلاع مردم از کالاهای معاف، سازمان امور مالیاتی موظف شده است فهرست کالاها و خدمات معاف از مالیات ارزش افزوده را از طریق شیوه‌های مناسب مانند اعلام در سامانه عملیات الکترونیکی سازمان، به اطلاع عموم برساند. همچنین سازمان مکلف است امکان دریافت گزارش‌های مردمی مبنی بر دریافت مالیات ارزش افزوده توسط عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات معاف را از طریق سامانه عملیات الکترونیکی خود و استرداد مبالغ اضافه‌دریافتی از خریداران فراهم نماید. شایان ذکر است بر طبق قانون دائمی، اگر عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات معاف، به اخذ مالیات ارزش افزوده فروش از مشتریان خود اقدام کنند، مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی، معادل ۲ برابر مالیات ارزش افزوده دریافتی خواهند شد. ضمناً سازمان امور مالیاتی مکلف است، حداکثر سه ماه پس از دریافت گزارش در مورد این نوع از تخلفات، نسبت به تأیید یا رد و حسب مورد استرداد مبالغ دریافت شده از خریداران اقدام نماید.
شرط اولیه معافیت مالیات ارزش افزوده عرضه مواد خوراکی
عرضه‌کنندگان آن دسته از مواد خوراکی که فهرست آنها به عنوان اقلام معاف از مالیات ارزش افزوده در قانون دائمی ارائه شده است، صرفاً در صورت اخذ گواهی سلامتِ محصول از مراجع قانونی ذیصلاح مانند سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان غذا و دارو، مجاز به بهره‌مندی از این معافیت هستند. لازم به ذکر است که فروشندگان مواد خوراکی فاقد این گواهی، حق دریافت مالیات ارزش افزوده از مشتریان را به بهانه عدم وجود معافیت مالیات ارزش افزوده ندارند و خودشان رأساً مسئول تسویه بدهی مالیات ارزش افزوده مربوطه می‌باشند.
حذف معافیت مالیات ارزش افزوده حمل و نقل هوایی در قانون دائمی ارزش افزوده
یکی از مهم‌ترین تغییراتی که در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده ایجاد شده، حذف معافیت مالیات ارزش افزوده خدمات حمل و نقل هوایی است. در قانون موقت مالیات ارزش افزوده، بلیط هواپیما از مالیات ارزش افزوده معاف بود، اما طبق بند (۱۳) جزء (ب) ذیل ماده (۹) قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، صرفاً خدمات حمل و نقل (شامل بار و مسافر) درون و برون‌شهری و بین‌المللی جاده‌ای، ریلی و دریایی از مالیات ارزش افزوده معاف هستند.
تغییر تعریف واردات و صادرات در قانون دائمی ارزش افزوده و تشریح اصل مقصد
در قانون موقت مالیات ارزش افزوده، علاوه بر خارج کشور، مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی هم به‌عنوان مبدأ واردات کالاها یا خدمات و یا مقصدِ صادرات کالاها و خدمات در نظر گرفته می‌شدند. به عبارت بهتر طبق قانون موقت مالیات ارزش افزوده، واردات عبارت بود از ورود کالا یا خدمت از خارج یا از مناطق آزاد تجاری-صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی به قلمرو گمرکی کشور.
بنابراین اگر شما در طی مدت اجرای قانون موقت مالیات ارزش افزوده، کالا یا خدمتی را در مناطق آزاد تجاری-صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی عرضه می‌کردید، این عرضه، به منزله صادرات تلقی می‌شد و شما را از معافیت مالیات ارزش افزوده بهره‌مند می‌کرد.
اما طبق قانون جدید و دائمی مالیات بر ارزش افزوده ورود کالا یا خدمت از خارج کشور به
- قلمرو گمرکی کشور
- مناطق آزاد تجاری-صنعتی
- مناطق ویژه اقتصادی
همگی واردات تلقی می‌شوند.
صادرات نیز صدور کالا به خارج از کشور (و نه مناطق پیش‌گفته) خواهد بود. در واقع طبق قانون جدید مالیات ارزش افزوده، مرز تعیین داخل و خارج کشور، از قلمرو گمرکی به مرزهای جغرافیایی گسترش یافت.
البته ناگفته نماند که این حکم در قانون جدید، یک استثنا هم دارد و آن این است که صادرات کالا و خدمت از قلمرو گمرکی سرزمین اصلی، به مناطق آزاد تجاری-صنعتی خارج از نقاط جمعیتی، که دارای تراز تجاری مثبت هستند و محصور بودن آنها به تأیید سالانه گمرک برسد، صادرات محسوب خواهد شد.
به طور خلاصه فراموش نکنید که قانون دائمی مالیات ارزش افزوده ایران، براساس اصل مهم و کلی «مقصد» تدوین و تصویب شده است. براساس این اصل، هر کالا یا خدمتی که مقصد یا همان محل مصرف آن، داخل مرزهای ایران باشد، مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود. پس اولین گام برای فهمیدن مشمولیت یا عدم مشمولیت ارزش افزودهی یک کالا یا خدمت، بررسی اصل مقصد و پاسخ به این پرسش است که آیا محل یا مقصد مصرف آن محصول در داخل ایران هست یا خیر.
کفایت شرط ارزآوری برای تلقی خدمات ارائه شده به عنوان صادرات در قانون جدید ارزش افزوده
یکی دیگر از نکات و موضوعات مهم و در خور توجه مطرح شده در قانون جدید و دائمی مالیات ارزش افزوده، تلقی خدمات ارائه شده به‌عنوان صادرات، فارغ از محل مصرف آنها و صرفاً با شرط ارزآوری مستقیم یا غیرمستقیم به کشور است. به عبارت بهتر، آن‌طور که در تبصره (۳) ذیل ماده (۱۰) این قانون آمده است،
اگر خدماتی که توسط اشخاص مقیم ایران (اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی و یا شعب شرکت‌های خارجی مقیم ایران) ارائه میشود، به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم، ارز حاصل و به کشور وارد کنند، فارغ از اینکه محل مصرف یا مقصد آنها خارج و یا حتی داخل باشد، صادرات تلقی می‌شوند و لذا از مالیات ارزش افزوده معاف هستند.
گرچه ابهامات و تفاسیر زیادی در خصوص این بند قانونی وجود دارد و متعاقباً چالش‌ها و مشکلات متعددی هم در نحوه اجرا و اعمال آن، قابل پیش‌بینی است، اما در هر حال، شرکت‌ها و کسب و کارهای خدماتی می‌توانند از این امکان و انگیزه‌ی قانونی، در جهت توسعه فعالیت‌های بین‌المللی و ارز آور خود، استفاده کنند.
اضافه شدن خدمات معاوضه (سوآپ) در دایره فعالیت‌های معاف از مالیات ارزش افزوده
نحوه برخورد قانون دائمی و جدید مالیات بر ارزش افزوده، با ارائه‌دهندگان خدمات معاوضه (سوآپ)
- نفت خام
- فرآورده‌های نفتی (بنزین، نفت‌گاز، نفت کوره، نفت سفید، گاز مایع و سوخت هوایی)
- گاز طبیعی
- برق
دقیقاً همانند صادرکنندگان است، یعنی آنها را از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف نموده است. ضمن اینکه مالیات ارزش افزوده پرداختی بابت خرید نهاده‌های آنها نیز قابل استرداد می‌باشد. متأسفانه تعیین تکلیف این موضوع، در قانون موقت مالیات ارزش افزوده مسکوت مانده و از این حیث، ابهامات و دردسرهای زیادی را برای ارائه‌دهندگان خدمات معاوضه (سوآپ) بوجود آورده بود.
ایجاد کارپوشه واحد برای اشخاص حقیقی دارای بیش از یک نوع واحد مشمول مالیات در قانون دائمی
در قانون جدید و دائمی مالیات ارزش افزوده، به سازمان امور مالیاتی اجازه داده شده که بتواند برای اشخاص حقیقی که بیش از یک نوع واحد مشمول مالیات در یک مکان یا مکان‌های متعدد دارند، یک کارپوشه واحد در سامانه مؤدیان ایجاد نماید. لازم به توضیح است مؤدیانی که دارای یک واحد مشمول مالیات در شعبه‌های متعدد هستند، موظفند از یک کارپوشه واحد (یکتا) در سامانه مؤدیان استفاده کنند. این در حالیست که در قانون موقت، برای اشخاص حقیقی و حقوقی که بیش از یک محل شغل یا فعالیت داشتند، تسـلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات برای هر محل شغل یا فعالیت به طور جداگانه الزامی بود.
تعیین تکلیف صریح قانون دائمی در مورد مسئول تکالیف مالیاتی در مشارکت‌های مدنی
یکی دیگر از مسائلی که به‌شکل صریح در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، مورد اشاره قرار گرفته، اعلام صریح نحوه تعیین مسئول تکالیف مالیاتی در مشارکت‌های مدنی است. به‌طوری‌که در بند (پ) ذیل ماده (۲۰) این قانون گفته شده که در مشارکت‌های مدنی (شامل اختیاری و قهری)، اشخاص حقیقی در هر واحد شغلی موظفند از بین خود یک نفر را به‌عنوان نماینده واحد شغلی انتخاب نمایند. همه تکالیف مالیاتی آن واحد شغلی، شامل ثبت‌نام و ثبت معاملات در سامانه مؤدیان و پرداخت مالیات، توسط وی به نمایندگی از سایر شرکا، انجام می‌گیرد.
تدابیر بیشتر و جدی‌تر قانون دائمی در خصوص عوارض سبز (آلایندگی)
در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، عوارض آلایندگی تحت عنوان جدید عوارض سبز و در قالب یک ماده جداگانه (فصل هفتم – مالیات و عوارض خاص)، با محتوایی تفصیلی‌تر و به مراتب سخت‌گیرانه‌تر در مقایسه با قانون موقت، مدنظر قرار گرفته است. طبق قانون دائمی، واحدهای
- تولیدی
- صنعتی
- معدنی
- خدماتی
که به تشخیص و تعیین سازمان حفاظت محیط زیست، حدود مجاز و استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت نمی‌کنند، در صورت عدم اقدام برای رفع آلایندگی خود (در مهلت داده شده توسط آن سازمان)، براساس معیارهایی نظیر شدت، مدت، نوع و مکان آلایندگی، با نرخ‌های نیم (۰/۵) درصد، یک (۱) درصد و یک و نیم (۱/۵) درصد از مأخذ قیمت فروش کالا و خدمات خود، مشمول عوارض سبز می‌شوند.
لازم به توضیح است که بر طبق قانون دائمی مالیات ارزش افزوده، همه واحدهای آلاینده، فارغ از اینکه معاف یا غیرمعاف از مالیات ارزش افزوده یا صادراتی و یا مستقر در مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی باشند، مشمول عوارض سبز خواهند بود. همچنین سازمان حفاظت محیط زیست مکلف شده که حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون، پایگاه اطلاعاتی واحدهای آلاینده را ایجاد نماید و امکان دسترسی برخط سازمان امور مالیاتی به سامانه مزبور را فراهم کند. سازمان حفاظت محیط زیست موظف است نام واحدهای آلاینده و سطح آلایندگی آنها را در پایگاه مذکور درج نموده و آن را مستمراً به‌روزرسانی کند.
موضوع در خور توجه دیگری که در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده و به‌عنوان عاملی انگیزشی در جهت کاهش آلایندگی واحدهای آلاینده مطرح شده است، پذیرش هزینه‌ها و مخارج سرمایه‌گذاری است که توسط آنها و به منظور کاهش آلایندگی انجام میشود. به‌طوری که قانون صراحتاً اعلام کرده است که این مخارج، پس از اخذ تأیید سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر رفع یا کاهش آلایندگی، در سال اول یا سال‌های بعد، از بدهی عوارض آنها کسر میشود و در صورتی‌که به رفع یا کاهش آلایندگی منتهی نشوند، به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی و قابل کسر از سود عملکرد آنها، پذیرفته خواهد شد.
فراموش نکنید که مؤدیان مالیاتی مشمول مقررات مرتبط با عوارض سبز، مکلفند اظهارنامه‌ای خاص و مطابق نمونه تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی را تهیه و آن را تا پایان ماه بعد از اتمام دوره مالیاتی (فصول سال شمسی) به اداره مالیات تسلیم و عوارض سبز خود را پرداخت نمایند.
البته واحدهای آلاینده‌ای که عضو سامانه مؤدیان هستند، ملزم به ارسال این اظهارنامه نبوده و سازمان امور مالیاتی، با استناد بر فروش ابرازی آنها در سامانه مؤدیان، عوارض سبز مربوطه را وصول می‌کند.
عدم مشمولیت ارزش افزوده در عرضه به خود برای مصارف شغلی، طبق قانون دائمی
یکی از مهم‌ترین تغییراتی که در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده نسبت به قانون موقت رخ داده است، عدم مشمولیت مالیات ارزش افزودهی کالاها و خدماتی است که شرکت‌ها و اشخاص برای مصارف شغلی‌شان، به خود عرضه می‌کنند. به عبارت بهتر، در قانون موقت، همه کالاهایی که توسط مؤدیان خریداری، تحصیل و یـا تولید می‌شد هم در مواردی که برای استفاده شغلی، به‌عنوان دارایی در دفاتر ثبت می‌گردید و هم در مواردی که برای مصارف شخصی برداشته می‌شد، عرضه کالا به خود محسوب شده و مشمول مالیات بر ارزش افزوده بود. اما در قانون دائمی، صراحتاً عنوان شده که صرفاً زمانی می‌توان استفاده از کالاها یا خدمات خریداری، تحصیل یا تولید شده توسط مؤدی را عرضه به خود و مشمول مالیات ارزش افزوده تلقی کرد، که اولاً مؤدی مربوطه، شخص حقیقی باشد و ثانیاً این کار را به‌منظور مصارف شخصی خویش، انجام داده باشد. پس می‌توان نتیجه گرفت که طبق قانون جدید، همه‌ی اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)، هرگز مشمول مالیات ارزش افزوده عرضه به خود نخواهند بود و اشخاص حقیقی نیز، فقط در صورتی‌که به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی، برای مصارف شخصی خود، کالا یا خدمتی را خریداری، تحصیل یا تولید کرده باشند، مشمول پرداخت مالیات ارزش افزوده می‌شوند.
تعیین سقف فروش در هر دوره مالیاتی
یکی دیگر از مهم‌ترین الزاماتی که در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، برای فروشندگان مدنظر قرار گرفته، تعیین سقف فروش در هر دوره مالیاتی (فصول سال شمسی) است. طبعاً آثار این الزام، در روند اجرایی قانون دائمی مالیات ارزش افزوده نیز هویدا می‌گردد. در واقع قانون پایانه‌های فروشگاهی، صرفاً در صورتی اجازه صدور صورتحساب‌های فروش بالاتر از سقف تعیین شده را می‌دهد که فروشنده، پرداخت یا ترتیبات پرداخت مالیات ارزش افزوده مبالغ مازاد را انجام دهد. به‌نظر می‌رسد، این حکم قانونی، به‌عنوان مانعی برای جلوگیری از صدور بدون پشتوانه و غیرمنطقی صورتحساب‌های فروش و متعاقباً احتساب مبالغ اعتبار مالیات ارزش افزوده صوری، برای خریداران مربوطه، در نظر گرفته است. شکی نیست که مسائل و چالش‌های استرداد و تهاتر اعتبار مالیات ارزش افزوده، که در قانون موقت دردسرهای زیادی را هم برای مؤدیان و هم برای سازمان امور مالیاتی ایجاد کرده است، به‌عنوان یکی از ریشه‌ها و دلایل تصویب این سقف، مطرح می‌باشد. برای آشنایی بیشتر با جزئیات سقف صورتحساب‌های فروش طبق قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، کافی است عبارت «سقف صورتحساب های فروش در حسابدار ما» را در گوگل جستجو کنید و در صفحه نتایج، روی اولین گزینه کلیک نمایید.
بخش پنجم :
چالش‌ها، ابهامات و انتقادات وارد بر قوانین مالیات ارزش افزوده ایران
بخش پنجم :
چالش‌ها، ابهامات و انتقادات وارد بر قوانین مالیات ارزش افزوده ایران
اکنون که به بیان بخش مهمی از مفاهیم، مسائل، تکالیف، موضوعات و ملاحظات مرتبط با قوانین مالیات ارزش افزوده پرداختیم، در ادامه با نگاهی نقادانه، تعدادی از چالش‌ها و ابهامات اصلی مربوط به قانون مالیات بر ارزش افزوده را مطرح خواهیم کرد.
آیا امکان رقابت در قیمت‌دهی محصولات، در شرایط نابرابر اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلاتی که از همان ابتدای زمان اجرای قانون موقت مالیات ارزش افزوده برای بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارها ایجاد شد، شکل‌گیری فضای نابرابر و ناعادلانه قیمت‌دهی در فضای بازار بود. مشکلی که همچنان و پس از تصویب و اجرای قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوه نیز وجود دارد. مسأله از آنجا شروع میشود که بسیاری از عرضه‌کنندگان کالا و خدمات (به‌خصوص اشخاص حقیقی) با عدم ثبت‌نام در نظام ارزش افزوده و متعاقباً عدم اعمال مالیات ارزش افزوده در قیمت کالاها و خدمات، مزیت قیمتی بادآورده‌ای را نسبت به رقبای قانونمند خود بدست می‌آوردند و مصرف‌کننده نهایی هم با دیدن قیمت‌های نازل‌تر، منطقاً آنها را برمی‌گزید. دقیقاً به همین دلیل است که طیف قابل توجهی از صاحبان کسب و کار، حفظ و ادامه حیات خود در فضای بازار و رقابت تجاری را در عدم تمکین از قانون مالیات ارزش افزوده می‌دیدند.
ریشه این مشکل، کوتاهی سازمان امور مالیاتی در الزام و نظارت بر اجرا و رعایت قانون مالیات ارزش افزوده توسط همه‌ی فعالان اقتصادی است. گرچه به نظر می‌رسد این کوتاهی، با اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی، استقرار سامانه مؤدیان و اعمال ضمانت‌ها و اهرم‌های اجرایی این قانون، تا حد قابل قبولی کاهش یابد.
مغایرت محاسبات مالیات ارزش افزوده در اسناد و دفاتر حسابداری با سامانه مؤدیان
همانطور که پیش از این نیز بیان شد، طبق قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده ، پس از اجرای کامل قانون پایانه‌های فروشگاهی و استقرار سامانه مؤدیان، تکلیف تهیه و ارسال اظهارنامه حذف شده و محاسبه مالیات ارزش افزوده، به‌صورت خودکار توسط سامانه مؤدیان انجام خواهد گرفت. صرف‌نظر از محاسن و مزایای پیش‌گفته‌ای که این ساز و کار جدید به همراه دارد، نمی‌توان بروز بسیار محتمل مغایرت‌ها و اختلافات محاسباتی، در خصوص مالیات ارزش افزوده (و حتی مالیات عملکرد) را در اسناد، مدارک و دفاتر حسابداری اشخاص، با آنچه در سامانه مؤدیان محاسبه و نمایش داده میشود، انکار کرد. اهمیت این مسأله، برای حسابداران و مسئولین مالی شرکت‌ها و کسب و کارها، از برجستگی و حساسیت به مراتب بیشتری نیز برخوردار است. برای درک بهتر این موضوع و به‌عنوان نمونه، بد نیست فرآیند صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی در سامانه مؤدیان را مطابق آنچه در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان آمده، بررسی کنیم.
به طور خلاصه، طبق ماده (۵) قانون پایانه‌ها، ثبت معاملات و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در سامانه مؤدیان، به این صورت است که در
- مرحله اول : ابتدا فروشنده باید صورتحساب الکترونیکی خودش را از طریق سامانه مؤدیان صادر کند.
- مرحله دوم :صورتحساب الکترونیکی صادر شده، به‌صورت خودکار، به کارپوشه‌ی خریدارانی که عضو سامانه مؤدیان هستند و در عین‌حال، مصرف‌کننده نهایی هم نیستند، منتقل و به‌عنوان اعتبار مالیاتی آن خریدار در نظر گرفته میشود.
همه مؤدیان مالیاتی مکلفند تا حداکثر سی روز بعد از تاریخ درج صورتحساب در کارپوشه خود، پذیرش یا عدم پذیرش صورتحساب را اعلام کنند.
فراموش نکنید که اگر در این مدت، اظهارنظری در مورد صورتحساب موجود در کارپوشه انجام نشود، سازمان امور مالیاتی، این عدم اظهارنظر را به منزله تأیید صورتحساب توسط خریدار تلقی می‌کند. نهایتاً و همان‌گونه که پیش از این نیز گفته شد، در پایان هر دوره‌ی سه‌ماهه، بدهی مالیات ارزش افزودهی هر مؤدی، همان مابه‌التفاوت مالیات‌های فروش و خریدهای وی در طول آن دوره است که طبق مقررات توسط سامانه مؤدیان محاسبه میشود و مؤدی موظف است به شکلی که سازمان امور مالیاتی مقرر کرده، آن را پرداخت کند. متقابلاً درصورتی‌که مالیات فروش‌های مؤدی، کمتر از مالیات خریدهایش یا همان اعتبار مالیاتی او باشد، سازمان امور مالیاتی موظف خواهد بود مازاد اعتبار مالیاتی را به مؤدی برگرداند.
حال اگر به شکل عملیاتی مسأله را بررسی کنیم، با ابهامات و پرسش‌های زیادی مواجه می‌شویم. مثلاً اگر صورتحساب فروشی که توسط فروشنده در سامانه مؤدیان ثبت و صادر شده است، از جانب خریدار رد شود، نحوه عمل فروشنده، در مورد انعکاس مبلغ درآمد و مالیات ارزش افزودهی آن صورتحساب، در دفاتر حسابداری و سایر گزارش‌های مالی و مالیاتی خود چگونه باشد؟ اهمیتِ پاسخ به این سوال، در حالاتی که فرآیند واکنش به صورتحساب، بخاطر مهلت سی روزه‌اش به فواصل زمانی (انقطاع زمانی) گزارش، محاسبه و پرداخت مالیات ارزش افزوده موکول شده، دوچندان میشود. در مثالی دیگر، کسب و کاری را تصور کنید که حجم فراوانی از صورتحساب‌های فروش را صادر می‌کند. آیا این کسب و کار باید دائماً سامانه مؤدیان را بررسی و براساس واکنش خریداران به صورتحساب‌های پرحجم فروش خود، اسناد حسابداری، مبلغ درآمد و مالیات ارزش افزوده خود را دستخوش تغییر و تعدیل نماید؟
ناگفته نماند که معرفی انواع دیگری از صورتحساب، در مقررات مرتبط با قانون پایانه‌ها، یعنی صورتحساب برگشت از فروش، اصلاحی و ابطالی که شرایط و ملاحظات مخصوص به خود را دارند، چه بسا این مغایرت را بغرنج‌تر و پیچیده‌تر نیز می‌کند. پرسش اساسی دیگری که در این زمینه مطرح است، ابهام در مورد مسئولیت و نحوه عمل پیمانکاران و فروشندگانی است که مشتریانِ اغلب دولتی آنها، دارای ساز و کار و تشریفات طولانی و زمان‌بر (غالباً بیش از سی روز) برای تأیید و پرداخت مبالغ صورتحساب هستند. مسئولین مالی بسیاری از این مشتریان هم، منطقاً و برای گریز از پذیرش مسئولیت مبالغ این صورتحساب‌ها، آنها را در سامانه مؤدیان رد می‌کنند. در این صورت، تکلیف پیمانکار و فروشنده چه خواهد بود؟ آیا ردِّ صورتحساب توسط خریدار را می‌توان به‌عنوان توجیهی قابل قبول برای عدم ابراز درآمد مربوطه در دفاتر به اداره مالیات ارائه کرد؟
گرچه همواره ایجاد هر تغییر و تحول جدیدی، با آثار و جنبه‌های مثبت و منفی زیادی همراه است، اما انتظار می‌رود با توجه به شرایط اقتصادی خاص و آسیب‌پذیر کسب و کارها در کشور، دستگاه مالیات‌ستانی تدابیر ویژه‌ای را برای رفع و کاهش مشکلات و ابهامات مؤدیان مالیاتی در مورد قانون جدید و دائمی مالیات ارزش افزوده، اختصاص دهد.
نیاز فراگیر و در حال افزایش به مشاوره مالی و مالیاتی
با توجه به آنچه گفته شد و مسائل و ملاحظات زیاد و گاهاً پیچیده‌ای که در قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده و همچنین سایر قوانین، مانند قانون مالیات‌های مستقیم، قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان و غیره وجود دارد، مسلماً قرار نیست همه مؤدیان و حتی حسابداران آنها، دارای آگاهی کامل و جامعی، در خصوص تکالیف، معافیت‌ها و موضوعات مالی و مالیاتی متنوع خود باشند. لذا در این مسیر، استفاده از خدمات مشاوران متخصص، بسیار راهگشاست. برای دریافت مشاوره‌ی حرفه‌ای در خصوص مسائل و ابهامات مالی و مالیاتی خود، به صفحه مشاوره مالی و مالیاتی مراجعه کنید.
بخش ششم :
پاسخ به پرسش های مهم مالیات ارزش افزوده
بخش ششم :
پاسخ به پرسش های مهم مالیات ارزش افزوده
منظور از اعتبار مالیاتی ارزش افزوده چیست و چه مزایایی دارد؟
برای پاسخ به سوال “منظور از اعتبار مالیاتی ارزش افزوده چیست و چه مزایایی دارد؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
مهلت پرداخت مالیات ارزش افزوده چقدر است؟
برای پاسخ به سوال “مهلت پرداخت مالیات ارزش افزوده چقدر است؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
شرط معافیت مالیات ارزش افزوده صادرات کالا و خدمات چیست؟
برای پاسخ به سوال “شرط معافیت مالیات ارزش افزوده صادرات کالا و خدمات چیست؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
منظور از برچسب معافیت مالیات ارزش افزوده چیست؟
برای پاسخ به سوال “منظور از برچسب معافیت مالیات ارزش افزوده چیست؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
اگر معامله‌ای به صورت نسیه‌ای (غیرنقدی) انجام شده باشد، آیا مالیات ارزش افزوده‌اش باید پرداخت شود؟
برای پاسخ به سوال “اگر معامله‌ای به صورت نسیه‌ای (غیرنقدی) انجام شده باشد، آیا مالیات ارزش افزوده‌اش باید پرداخت شود؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
آیا خدمات ارائه شده توسط شرکت‌های تامین نیروی انسانی، مشمول مالیات ارزش افزوده می‌باشند؟
برای پاسخ به سوال “آیا خدمات ارائه شده توسط شرکت‌های تامین نیروی انسانی، مشمول مالیات ارزش افزوده می‌باشند؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
آیا ارزش افزوده پرداختی توسط عرضه‌کنندگان کالاها و خدماتِ معاف، اعتبار مالیاتی تلقی میشود؟
برای پاسخ به سوال “آیا ارزش افزوده پرداختی توسط عرضه‌کنندگان کالاها و خدماتِ معاف، اعتبار مالیاتی تلقی میشود؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
آیا خسارات دریافت شده، مشمول مالیات ارزش افزوده هستند؟
برای پاسخ به سوال “آیا خسارات دریافت شده، مشمول مالیات ارزش افزوده هستند؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
در چه صورتی عرضه‌کنندگان مواد خوراکیِ معاف از ارزش افزوده، حق استفاده از این معافیت را ندارند؟
برای پاسخ به سوال “در چه صورتی عرضه‌کنندگان مواد خوراکیِ معاف از ارزش افزوده، حق استفاده از این معافیت را ندارند؟” و مشاهده ویدیو توضیحات مربوطه به صفحه مقاله مراجعه کنید
سوالات متداول
مأخذ مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
مأخذ مالیات ارزش افزوده، قیمت کالاها و خدمات مشمول این نوع مالیات است.
بدهی مالیات ارزش افزوده هر مؤدی چگونه محاسبه میشود؟
بدهی مالیات ارزش افزوده هر مؤدی، معادل مابه‌التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی در طول دوره است.
در قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، فرصت استرداد مازاد اعتبار ارزش افزوده چقدر است؟
در قانون دائمی، فرصت استرداد مازاد اعتبار ارزش افزوده به یک ماه پس از تاریخ درخواست مؤدی، کاهش پیدا کرده است.
آیا فرش دستباف از مالیات ارزش افزوده معاف است؟
عرضه داخلی و واردات فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن، از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
